Vi Đức Hồi
Hồi Ký Vi Đức Hồi (ĐỐI MẶT 1-5)
CON ĐƯỜNG ĐI ĐẾN VỚI PHONG TRÀO DÂN CHỦ
Hồi tôi còn nhỏ, tôi nhớ bố tôi thường hay hát ru mấy câu ca dao quen thuộc cho tôi và các em tôi để ru ngủ, thực ra ông không thuộc nhiều, mấy bài con cò bay lả, bay la; mẹ đi làm về; rồi một vài bài về quê hương đất nước gì đó. Nhưng quen thuộc nhất vẫn là mấy câu ca dao:
Công cha như núi Thái sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chaỷ ra
Bác Hồ hơn mẹ, hơn cha. . .
Rồi ông tự giải thích cho tôi nghe rằng: Núi Thái sơn nó to lắm, vừa to vừa cao, ở mình không có núi nào to, cao bằng. Nước ở nguồn chảy ra hết ngày này qua ngày khác, hết năm này sang năm khác không bao giờ cạn. Người ta so sánh như vậy để thấy công lao cha, mẹ chăm sóc, nuôi dưỡng đối với người con là rất to lớn. Đạo làm con phải biết điều đó và luôn phải có hiếu với cha mẹ, luôn phải vâng lời cha mẹ. . . Bác Hồ như thế nào mà hơn cả bố, cả mẹ ạ? tôi thắc mắc. Ông liền giải thích cho tôi: Lớn lên con sẽ hiểu, Bác Hồ là người có công rất lớn đối với đất nước, đối với dân tộc Việt Nam, công lao của người lơn như biển đông. Con phải biết nếu không có bác Hố thì không có chúng ta hôm nay, chúng ta không được làm người, công lao bác Hồ là hơn cả mẹ, hơn cả cha đấy.
Nhà tôi thuộc thành phần bần nông, bố tôi rất tự hào về thành phần “cơ bản” này, cố gắng lắm mới dựng được căn nhà gỗ ba gian. Hôm vào nhà mới có ông cán bộ tuyên huấn của huyện ủy được hạ phóng xuống nằm ở xã tôi đến hàng năm nay để vận đông nhân dân chấp hành đường lối chính sách của đảng, nhà nước. Ông thường xuyên đi lại, ăn nằm ở nhà tôi vì bố tôi cũng làm một chân nho nhỏ ở xã (làm phó chủ tịch UB xã) ông đến và đem tặng một câu đối viết bằng chữ quốc ngữ ép tròn, nguyên bản của hai vế đối là:
Ơn Bác đảng ấm no kiến thiết
Nhờ tổ tiên phúc trạch bình an
Tôi vừa treo xong ở nơi trang trọng nhất, mấy ông bạn bố tôi tấm tắc khen hay và đua nhau đưa ra lời bình. Vế thứ hai thì đã rõ ít ai tranh luận và giải thích, vế thứ nhất thì nhiều người hăng hái phân tích. Ông cán bộ tuyên huấn của huyện ủy nói rõng rạc và sâu sắc lắm, ông nói: nếu không có Đảng, không có Bác Hồ thì không thể có cái nha mới này được vì loại người như chúng ta suốt đời đi làm thuê, làm mướn cho bọn địa chủ, cường hào, cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc, lấy đâu ra tiền của mà làm nhà, mà có tiền của đi chăng nữa thì chúng nó cũng không cho ta làm vì nó chỉ muốn dân ta nghèo khổ suốt đời. . . Bác nói chí phải, câu đối thật ý nghĩa, cứ gọi là đối chan chát. . . liên tiếp hết người này đến người kia chúc rượu ông. Lúc đó tôi cũng rất thán phục về ông cán bộ của đảng này. Mãi về sau tôi mới biết câu đối do một ông thầy đồ viết cho.
Tôi không thể nào quên được láng giềng cạnh nhà tôi có ông một hôm mua được một tấm ảnh bác Hồ để treo nhân dịp tết nguyên đán sắp đến. Ông ngắm nghía mãi rồi quyết định treo lên một chiếc cột quân ở giữa nhà, vừa đóng đinh xong, ông cán bộ của đảng vào liền xua tay và nói với chủ nhà: ấy chỗ này không được, phải treo lên chỗ trịnh trọng nhất chứ, cái ảnh này còn quan trọng hơn cả tổ tiên chúng ta, ông phải treo lên trên bàn thờ thì mới phải đạo chứ. Thế là tấm ảnh được đưa lên trên bàn thờ, cao hơn cả bát hương thờ tổ tiên. Từ đó ở làng tôi nhà ai mua được ảnh bác Hồ đều treo ở vị trí như ông cán bộ của đảng hướng dẫn.
Vào dịp năm học mới, các gia đình đều mua sắm cho con bộ quần áo mới, nhà tôi nghèo nên không có được niềm vui ấy, cùng làng có đứa cùng trang lứa tôi sáng nay nó mong mỏi mẹ nó đi chợ về, chả là mẹ nó hứa mua cho nó bộ quần áo mới. Vừa thấy bóng dáng mẹ là nó chạy ùa về ngay, bọn trẻ tôi cũng ùa theo xem.
Vẫn ông cán bộ của đảng hạ phóng ấy ngắm nghía bộ quần áo mới mà mẹ nó vừa mặc thử cho nó rồi rõng rạc: đây là áo của đảng, của bác Hồ, nhờ công ơn của đảng, của bác ta mới có cơm ăn, áo mặc, cháu cố gắng học cho giỏi để đền đáp công ơn đảng, bác Hồ, đứa trẻ gật đầu vâng vâng, dạ dạ, bố, mẹ nó cũng gật gù tán thưởng và nói thêm với con : bác là cán bộ của đảng, bác nói cái gì cũng đúng, con phải nhớ lời bác dặn, nhớ chưa, vâng ạ đứa trẻ lại gật gù. Tôi tủi thân vì mình không có quần áo mới và lúc đó cũng biết tự an ủi mình vì chắc còn rất nhiều bạn như mình, nhất là các bạn ở các nước khác như Trung Quốc, Liên Xô chẳng hạn vì ở đó làm gì có đảng, có bác Hồ như ở Việt Nam ta.
Tôi lớn lên trong môi trường như vậy (tuy nhiên không riêng gì tôi) , tôi mong ước lớn thật nhanh để được vào đảng, để cống hiến được nhiều cho tổ quốc, cho nhân dân. Tôi cũng rất tự hào về cái thành phần được gọi là “cơ bản”của gia đình mình, tự hào về bố mình tuy chẳng có trình độ gì nhưng cũng được đứng trong hàng ngũ của đảng. Có chút ít về lợi thế nên tôi đã sớm trở thành đoàn viên, hồi đó được gọi là cánh tay phải của đảng, có nhiều người thắc mắc, tôi là người thuận tay trái nên thấy cũng có lý.
Sau này được đổi thành cánh tay đắc lực của đảng, tôi tự hào lắm. Nhớ lại những năm mới đi công tác, tôi nôn nóng muốn được đứng vào hàng ngũ của đảng, chả thế mà mấy lần chi đoàn cơ quan tôi bình bầu đoàn viên ưu tú để giới thiệu cho đảng xem xét, bồi dưỡng kết nạp đảng, tôi bị rớt mấy lần vì còn một số mặt hạn chế cần tiếp tục tu dưỡng, tôi đã cảm thấy chán sống, thế rồi lại trấn tĩnh lại và cái gì đến sẽ đến, năm 1980 tôi được kết nạp vào đảng, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời tôi. Tôi là người cũng chẳng có trình độ và tài cán gì nhưng được cấp trên quan tâm nâng đỡ nên vừa chuyển đảng chính thức tôi đã được bầu vào cấp ủy địa phương (cấp huyện), rồi năm 1983, được cử đi học trường đảng Nguyễn Ái Quốc hệ cao cấp tại Hà Nội đến năm 1986 ra trường.
Trong thời gian học tôi được tiếp nhận những thông tin rất quan trọng, đó là: chủ nghĩa Mác Lê-nin là đỉnh cao của khoa học xã hội; xã hội loài người tất yếu phải đi lên cnxh và cncs; chủ nghĩa tư bản là thối nát, đang rãy chết, là đêm hôm trước của cnxh; muốn xây dựng cnxh và cncs thành công thì tất yếu phải có chính đảng cộng sản lãnh đạo, sự lãnh đạo của đảng là tuyệt đối; đảng không chia sẻ quyền lực, quyền lãnh đạo cho bất cứ ai vv và vv. Ra trường tôi như một con chiên ngoan đạo, tôi luôn tin vào đảng, tôi là một trong những người lớn tiếng khẳng định đường lối của đảng luôn đúng đắn, mặc dù trong thời điểm đó đất nước đang đứng bên bờ vực thẳm do những chính sách sai lầm của đảng gây ra và chắc vì thế tại đại hôi huyện đảng bộ năm 1986 tôi được bầu vào thường vụ huyện ủy, phụ trách công tác tổ chức của đảng bộ huyện.
Đại hội 6 của đảng mở ra đường hướng mới, đường hướng mở cửa, xóa bỏ tập trung quan liêu bao cấp, đổi mới tư duy, nhất là tư duy kinh tế. . . tôi cũng là người hăng hái tuyên truyền về các quan điểm của đảng theo đúng những gì đảng định hướng. Cũng vào thời điểm này tôi bắt đầu vấp phải những hiện thực khách quan, tức là những thực tế sinh động trong đời sống xã hội, nếu đem đối chiếu với các quan điểm của đảng thì tôi thấy nó không đúng với những gì mà đảng đã nhồi nhét cho tôi. Tôi bắt đầu hình thành lối tư duy mới theo phong trào đổi mới tư duy mà đảng đang hô hào và bắt đầu chú ý và tiếp nhận những thực tế đó để rồi tự mình đánh giá, phân tích, suy luận.
Thật thú vị có những cái mà trước đây mình cho là việc cỏn con, không đáng quan tâm, bỏ ngoài tai thì bây giờ suy ngẫm lại, lại thấy nó rất có ý nghĩa. Lần theo lối tư duy này có những lúc tôi đã giật thót mình vì cảm thấy xấu hổ về những gì mà mình đã nói và làm, về những gì mà mình đã thao thao bất tuyệt để rồi đây mình sẽ ứng xử sao đây. Từ đó con người tôi đã có những chuyển biến căn bản trong hệ tư tưởng, từ một con người nói và làm theo định hướng sang con người biết tiếp nhận hiện thực xã hội để rồi có thái độ nghiêm túc đánh giá, xem xét nó theo nhiều giác độ khác nhau.
II
Tôi bắt đầu có thái độ nghiêm túc để xem xét các vấn đề xẩy ra ngay xung quanh mình, rồi đến những vấn đề ở nơi này, nơi khác. Những vấn đề rất tản mạn mà trước đây tôi không bao giờ để tâm tới. i. i.
Vào cuối những năm 70 và đầu những năm 80, quân đội cho giải ngũ, phục viên hàng loạt chiến sỹ, sỹ quan trở về địa phương do cuộc “kháng chiến chống Mỹ cứu nước” đã hoàn thành. Thời đó các cơ quan của đảng, nhà nước, đoàn thể ở các cấp ồ ạt tiếp nhận những bộ đội phục viên, xuất ngũ, tiêu chuẩn duy nhất được tuyển dụng là đảng viên vì thời đó đang thiếu cán bộ trầm trọng. Sau thời gian công tác, nhất là từ khi chuyển đổi cơ chế từ khép kín, bao cấp sang cơ chế mở, phần lớn đã không đáp ứng được cả về tiêu chuẩn cũng như về năng lực thực tiễn vì tuyệt đại đa số là những người chẳng được qua trường lớp nào, lớn lên họ phải cầm súng chiến đấu theo tiếng gọi thiêng liêng của đảng. Thế là hết đợt giảm biên này đến đợt giảm biên khác lần lượt họ phải về địa phương. Việc họ phải rời khỏi công sở thì chẳng ai phản ứng gì, ngay cả những người phải ra đi họ cũng thấy vui lòng vì tự mình thấy không đáp ứng được nhiệm vụ trong tình hình mới, Cái đáng bàn là cuộc sống của họ như thế nào sau khi trở về địa phương?
Nhà nước trả cho họ được khoảng 6 tháng lương, vẻn vẹn chỉ có vậy. Thật không may cho họ thời điểm đó các địa phương đã tiến hành xong việc giao khoán ruộng đất ổn định lâu dài cho các hộ gia đình. Tôi đã được chứng kiến cảnh hẫng hụt của nhiều người khi họ tâm sự, cảnh ngơ ngác tìm kế sinh nhai, đã không ít người đòi đảng, chính quyền cơ sở phải chia ruộng đất cho họ, và tất nhiên đảng, chính quyền không thể moi đâu ra ruộng đất để cho họ cày, cực chẳng đã, nhiều người đã trực tiếp đòi ruộng cha ông mà ngày trước họ đã góp vào hợp tác xã, không ít người đã tự ý đi cày ruộng cha ông của mình, thế là hình ảnh người chiến sỹ năm xưa cả nước trân trọng, mến mộ:
“hoan hô anh giải phóng quân
kính chào anh con người đẹp nhất
lịch sử hôn anh, chàng trai chân đất
sống hiên ngang bất khuất trên đời”
Nay họ đã trở thành đối tượng của đảng, chính quyền địa phương, họ được quy là công thần, gây rối, chống lại đường lối của đảng, nhà nước, kết cục có người bị đuổi ra khỏi đảng, có người bị bị bắt lên xã, lên huyện tạm giam để xử lý vì đã ngang nhiên lấn chiếm đất đai của nhà nước đã giao cho người khác. Liên quan đến các chiến sỹ giải phóng quân, những con người đã từng làm nên “những chiến công hiển hách, giải phóng miền nam, thống nhất tổ quốc”, tôi chợt nhớ một sự kiện quan trọng trong đời tôi, vì nó một lần nữa khẳng định cách nhìn nhận khác thường của tôi về cuộc chiến tranh được gọi là “chống Mỹ, cứu nước”.
Vào năm 1990, tôi được tham gia đoàn cấp ủy, chính quyền địa phương đi thăm viếng nghĩa trang Trường Sơn (vì địa phương tôi cũng có liệt sỹ được quy tụ tại nghĩa trang này), hồi đó nghĩa trang đang được tu bổ, mở rộng và nâng cấp, tôi thấy ghê rợn khi nhìn thấy máy ủi, ủi lên những khúc xương người, cả những đầu lâu bật lên, nước mắt tôi ứa ra vì biết rằng còn rất nhiều, rất nhiều những hài cốt còn nằm sâu trong lòng đất này, mà chắc chắn chẳng phải hài cốt người Mỹ hay bất cứ của người nước ngoài nào đến đây xâm lược nước ta mà còn nằm dưới lòng đất này mà chính là xương, thịt của người Việt Nam ta, trong phạm vi bài viết này tôi không phát biểu chính kiến của mình, nhưng tôi tin rằng lịch sử sẽ rất công bằng để phán xét về cuộc chiến này. Tôi nhớ rằng ngay lúc đó tôi nhớ câu nói của Hồ Chí Minh rằng (xin được nói đại ý): nước nhà thống nhất, độc lập, tự do, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội mà dân vẫn đói, nghèo thì thứ độc lập tự do ấy cũng chẳng có ý nghĩa gì.
Bất cứ ai không để ý đến thì nó cũng đập vào mắt hình ảnh trong xã hội Việt Nam bắt đầu xuất hiện một tầng lớp “giai cấp” mới, tầng lớp này họ giàu lên một cách nhanh chóng, đó là tầng lớp đảng viên cộng sản có chức, có quyền. Tôi cũng nhận thấy càng ngày cán bộ có quyền chức họ khác cán bộ ngày xưa lắm, họ trở nên xa dân, trở nên hách dịch, quan liêu từ lúc nào không biết. Tôi nhớ có lần một lãnh đạo cấp tỉnh xuống cơ sở thăm và làm việc, đám trẻ con xúm vào ngắm nghía chiếc xe con của vị lãnh đạo địa phương, có vị thư ký gì đó ra bảo lái xe với giọng gay gắt: Cậu phải chú ý, không để cho bọn trẻ con nó đến gần xe, kẻo nó nghịch hỏng xe là chết đấy.
Người lái xe vâng da liên hồi, xong rồi vẫn người cán bộ ấy, ông quay lại nói rất rõng rạc với đám trẻ con, ông nói: bọn nhóc chúng mày đi ra ngoài chơi, không được động vào xe ô tô nhé, đứa nào nghịch xe bố mẹ phải đền ốm, bán hết số trâu, bò của xã này còn chưa đền nổi chiếc xe này, chúng mày hiểu chưa. Bọn trẻ con trố mắt rồi lảng ra ngoài. Tôi chạnh lòng vì thấy ông cán bộ kia ăn nói xấc xược với dân, nhất lại là với trẻ em. Tôi quay ra tính ngay, ở cái xã miền núi này có gần 400 hộ, tổng đàn trâu, bò có 600, bình quân mỗi hộ có có 1, 5 con trâu hoặc bò, trong đó trâu, bò cày, kéo 400 con. (theo báo cáo của xã). Bình quân giá thời điểm đó bán được mỗi con 1 triệu, như vậy làm sao mua nổi chiếc xe của ông lãnh đạo tỉnh này, nghe nói giá chiếc xe này đến gần 1 tỷ đồng.
Cho đến bây giờ tôi vẫn không hiểu tại sao những người có chức, có quyền, những người ở các ngành “nhạy cảm”mà dân vẫn gọi là ngành hái ra tiền, họ giàu lên như như diều gặp gió mà xã hội ta đương nhiên thừa nhận, cho rằng những người này không giàu mới là chuyện lạ. .
Tôi cũng không hiểu có nhiều quy định mang tính đặc quyền, đặc lợi mà được ban hành tưởng chừng nó không bao giờ thực hiện được bởi vì nó quá vô lý, vô lý đến nực cười, nực cười đến chảy nước mắt., thí dụ: Họ quy định những lô đất khác nhau để cấp cho các đôi tượng khác nhau, như lô đất của thường vụ; lô đất của cán bộ cốt cán; lô đất của cán bộ công chức thường. . . sở dĩ phải phân ra như thế là vì mỗi lô có vị trí khác nhau và đi liền nó là giá trị của nó hoàn toàn khác nhau; phân ra như vậy cũng là để có chế độ khác nhau đó là thường vụ cấp ủy, thường trực hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân sẽ được cấp với diện tích rộng hơn. . . có điều là tuyệt đối không thấy có lô đất nào giành cho những đối tượng là thương binh, bá mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình có công với nước. . . mặc dù một số đối tượng này họ cũng có nhu cầu về đất ở còn gay gắt hơn cả những đối tượng mà cấp ủy đảng quy định, thậm chí đất của họ còn “được”nhà nước thu hồi để cấp cho cán bộ công chức.
Chuyện về ngày 27-7 ngày thương binh -liệt sỹ hàng năm. “, tôi biết chuyện này là chuyện rất nhỏ nhưng thôi đã trót thì trét luôn: uống nước nhớ nguồn”là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Đảng, nhà nước Việt Nam đã làm được khá nhiều việc để”đền ơn, đáp nghĩa”, điều đó không ai giám hoàn toàn phủ nhận. Câu cửa miệng “ngày giỗ thằng chết, ngày têt thằng sống”.
Đúng vậy, tôi được đi dự rất nhiều ngày lễ “trọng đại “này, gọi là ngày”thương binh, liệt sỹ”nhưng tôi chẳng thấy thương binh, gia đình liệt sỹ đâu, chỉ thấy nhẵn mặt đại diện các ban ngành mà bất cứ hội nghị nào cũng có mặt, có chăng lúc nhiều nhất tôi đếm được 4 người thương binh và 3gia đình liệt sỹ trên tổng số hơn 6 chục người đại biểu và khi sếp mâm thì đến trên 8 chục người.
Điều đáng nói là nhiều thôn, xã cấp ủy, chính quyền, mặt trận tổ chức huy động quyên góp quỹ “đền ơn, đáp nghĩa”chỉ đủ hoặc không đủ chi bữa cơm để tổ chức tọa đàm kỷ niệm ngày lễ thiêng liêng này. những đối tượng thương binh, gia đình liệt sỹ chỉ nhận được món qùa của nhà nước gửi đến, ngoài ra họ chẳng nhận được gì thêm. Hình ảnh một người có quyền chức khá cao, trong không khí vui mừng, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”ông nói với giọng điệu giễu cợt, ông nói: theo tôi nên đề nghị đảng, nhà nước tách ra ngày thương binh riêng, ngày liệt sỹ riêng để anh em mình có dịp bù khú hơn, rồi ông cười khà khà chẳng cần giữ ý tứ gì với mọi người xung quanh. Mọi người đồng thanh tán thưởng, cùng nhau nâng chén hô to rô. . . rô.
Những chuyện tương tự trên không sao kể hết nổi, người ta thì cho rằng chuyện đời thường, nhưng đối với tôi nó tác động thật sâu sắc, từ những chuyện thường ngày xẩy ra xung quanh tôi, tôi bắt đầu tư duy đến những vấn đề lớn hơn, những vấn đề của đất nước, của dân tộc .
III
Cái thuyết “ông chủ và con chó săn”đã được đảng cộng sản Việt Nam áp dụng một cách triệt để. Thực tế trong cách mạng giải phóng dân tộc ta thấy hàng loạt các tổ chức ra đời, có những tổ chức đảng đứng ra thành lập, có những tổ chức được thành lập một cách tự phát, với tất cả khao khát giành độc lập-tự do cho tổ quốc. Nhạy cảm những điều đó, đảng cs đã tập hợp họ lại thành sức mạnh của dân tộc, thực hiện thành công mục tiêu cao cả đó. Chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa gồm nhiều thành viên ở các đảng phái, tổ chức khác nhau và ngay sau đó nhiều thành viên đã phải tìm cách rút khỏi bởi sự xảo trá của đảng cộng sản.
Năm 1988 đảng cs “hóa vàng”đảng dân chủ Việt Nam và đảng xã hội Việt Nam, trốc tận gốc cái mà không những đang làm lu mờ đến vai trò của đảng cs mà còn là tiềm ẩn làm lung lay vị trí độc tôn cai trị. Thở phào nhẹ nhõm vì đảng đã làm được tất cả những gì cần làm để củng cố vị trí thống trị đất nước vĩnh viễn. Đảng rất đỗi tự hào vì được “nhân dân” gọi “đảng ta”, nhưng đảng có hiểu vì nhân dân sợ lẫn với “đảng tây”. Đất nước chỉ có một đảng, dân tộc Việt Nam chỉ có một đảng, một đảng chi phối toàn bộ các hoạt động trong đời sống xa hội. Tôi lần mò để ý xem đảng đã đi vào lòng người đến đâu, đi vào cuộc sống thế nào.
Cứ 6 tháng một lần viết kiểm điểm (vào dịp 6 tháng đầu năm và cuối năm) , khổ nhất là ngững người không có vi phạm khuyết điểm gì. Cố vắt óc nghĩ ra khuyết điểm gì đó để đưa vào bản kiểm điểm, không có không xong vì trong bản kiểm điểm bao giờ cũng có 2 phần, ưu điểm và khuyết điểm. Cực chẳng đã, tự nhận : “trong đấu tranh phê bình và tự phê bình con rụt rè”, cụm từ này hầu hết đảng viên naò cũng đưa vào và hết năm này sang năm khác vẫn phải sử dụng nó như một cẩm nang của mỗi đảng viên.
Mấy đảng viên đang ngồi viết cấp tốc bản kiểm điểm, một người nói bâng quơ gì đó tôi không nhớ nữa: đúng là trên đời chẳng có gì là tuyệt đối cả. Ông nhầm rồi, một người ngắt lời nói: ông thử viết vào bản kiểm điểm đảng viên của ông là tôi tương đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của đảng xem, mọi người cười ồ lên, người kia gãi đầu gãi tai tôi chịu, tôi chịu. Thế là cái học thuyết tương đối đã không đúng với đường lối của đảng csvn.
Tôi rất chạnh lòng vì tôi là một trong những người được cấp ủy giao phó đi triển khai các nghị quyết của đảng, khi được nghe mấy anh, chị em trong cơ quan kháo nhau: sợ nhất là phải đi học tập chính trị, nghe chẳng vào tai gì cả, buồn ngủ lắm. . . mấy cháu học sinh, sinh viên thì tỏ thái độ gay gắt: cháu ghét nhất là môn chủ nghĩa mác-lê nin, bọn cháu phải học cái đó để làm gì? , lằng nhằng, viển vông làm sao ấy. . .
Chuyện vào đảng càng những năm gần đây càng lạ lẫm. Cấp trên giao cho cấp dưới như giao chỉ tiêu kế hoạch nhà nước, đơn vị nào không hoàn thành sẽ bị gạt ra khỏi danh hiệu “chi, đảng bộ trong sạch, vững mạnh”, chỉ tiêu ấy cuối cùng được đổ lên đầu chi bộ cơ sở đảng. Được gặp một số thanh niên ở nông thôn ra học các lớp tìm hiểu về đảng, lớp bồi dưỡng đảng viên mới kết nạp, nhiều người than phiền: tự nhiên thấy bảo em phải đi học cảm tình đảng, em biết gì đâu, bọn em vào đảng để làm gì? , làm quan chẳng đến mình. . . và thực tế nhiều đảng viên mới kết nạp do phải đi tìm kế sinh nhai ở nơi khác bỏ đảng luôn, gia đình khó khăn không tham gia sinh hoạt được bỏ đảng luôn. Điều lạ nữa là không ít đảng viên đi thoát ly gia đình nay trở về địa phương cũng bỏ luôn. Đặc biệt là nhiều sỹ quan quân đội khi phục viên, xuất ngũ, về hưu cũng bỏ luôn. Lãnh đạo đảng ở địa phương tức lắm, cho đây là xúc phạm đến thanh danh của đảng nhưng cứ phải “ngậm bò hòn làm ngọt”
Một điều làm cho tôi tự nhiên thấy mất hết sự trân trọng của mình đối với đảng, đó là sự xu nịnh của khá nhiều những đảng viên có quyền chức. Câu chuyện xẩy ra khá lâu rồi mà tôi vẫn nhớ như in vì nó tác động sâu sắc đến tôi: một hôm được sinh hoạt ở một đảng bộ cơ quan khá lớn để tiến hành kiểm điểm đảng viên dịp cuối năm. Người đứng đầu cơ quan và là phó bí thư đảng ủy tiến hành kiểm điểm trước. Sau khi ông đọc kiểm điểm xong, bí thư đảng ủy và là phó thủ trưởng cơ quan chủ trì cuộc họp yêu cầu mọi người tham gia ý kiến góp ý với lãnh đạo. Không ai chịu phát biểu, làm cho chủ trì hội nghị phải chỉ định từng người phát biểu, rồi ông chủ trì phát biểu cuối cùng. Ông nói rất nhiều ưu điểm của vị lãnh đạo này.
Về khuyết điểm ông nhấn rất mạnh rằng: tôi đã nhiều lần nhắc nhở, phê bình thẳng thắn nhiều lần mà thấy đồng chí không tiến triển gì, lần này (ông nói) : với tinh thần nói thẳng, nói thật, dù phải mất lòng tôi cũng nói, tôi nói là vì sự nghiệp chung, vì sự sống còn của xí nghiệp này, vì cuộc sống của hàng trăm cán bộ, công nhân đang nằm trong tay, khối óc của đồng chí nên tôi phải nói để đồng chí sửa ngay. Mọi người nín thở để rồi ông nói gì, điều khủng khiếp gì sẽ giáng xuống đây. Ông tiếp tục với giọng vẫn gay gắt: khuyết điểm lớn nhất của đồng chí là không chịu giữ gìn sức khỏe của mình. mọi người cười ồ lên phá tan bầu không khí căng thẳng.
Năm 1985, thời đó, đảng đang tập trung xây dựng cấp huyện thành pháo đài, là đơn vị tự chủ cả về kinh tế-chính trị-quân sự. Tại trường đảng Nguyễn Ái Quốc Hà Nội, lúc đó có lớp học bồi dưỡng cho cán bộ chủ chốt cấp huyện, một hôm có lãnh đạo cao cấp của đảng và chính phủ đến thăm và nói chuyện. Tôi đang học ở đó và được đến nghe buổi nói chuyện hiếm có này. Người đến làTố Hữu, lúc đó là ủy viên bộ chính trị, phó chủ tịch thứ nhất hội đồng bộ trưởng, trưởng ban xây dựng và tăng cường cấp huyện của đảng, nhà nước.
Hội trường chật ních chờ vị lãnh đạo này. Khi ông bước vào hội trường, tất cả đứng dậy vỗ tay nồng nhiệt chào đón đúng theo hướng dẫn của ban tổ chức. Ông chào mọi người và trịnh trọng tuyên bố với mọi người: trước tiên tôi thông báo với các đồng chí tin vui . Rồi ông ngừng nói, cả hội trường lặng như tờ để chờ đón tin vui. Lát sau ông tuyên bố: tôi xin thông báo tin vui với các đồng chí là: đồng chí tổng bí thư Lê Duẩn rất quan tâm đến vấn đề xây dựng và tăng cường cấp huyện. Cả hội trường cười ồ lên rồi như họp chợ, mọi người bàn tán nhau cho đến khi ban tổ chức nhắc trật tự. Hôm sau trên trang nhất báo nhân dân đăng tải nguyên văn lời thông báo của nhà lãnh đạo Tố Hữu. Lúc giải lao mọi người chen nhau chụp ảnh với lãnh tụ, còn tôi lẩn ra quán uống trà.
Lãnh đạo đảng quan trọng như vậy đấy, nhưng trong thực tế tôi cũng thấy nó khác, khác đến nỗi khó hiểu. Nếu là chức bí thư đảng ở câp huyên, cấp xã, phường thì không nói làm gì, nhưng tôi thấy cái chức bí thư chi, đảng bộ ở cơ quan, xí nghiệp thì đưa đẩy nhau làm, có thể đây là nhiệm vụ kiêm nhiệm, chẳng có lương lậu gì cả, nhiều người nói: chỉ tội rách việc.
Vì vậy chức ấy thường là đẩy cho cấp phó thủ trưởng cơ quan làm, nhiều xí nghiệp phân công cho trưởng phòng hành chính đảm nhiệm. Cuộc họp đảng, thủ trưởng đơn vị đến dự chính là làm nhiệm vụ của người đảng viên, nhưng trong thực tế lúc nào cũng được giới thiệu như một cấp trên về dự. Các cuộc sinh hoạt đảng như vậy thường là muốn tổ chức bữa tươi, bí thư lúc nào cũng tranh thủ thủ trưởng cơ quan (chủ tài khoản) , viện trợ cho chút ít. Phải chăng đó là lý do khiến nhiều người không muốn làm công tác đảng, mặc dù vẫn biết “đảng ta là đảng cầm quyền”.
Qúa trình vận hành theo cơ chế “đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”đã gặp nhiều trắc trở giưa đảng lãnh đạo với chính quyền quản lý. Nhớ lại có lần lãnh đạo địa phương đi dự hội nghị của đơn vị quân đội cấp sư đoàn, trong giới thiệu đại biểu, ban tổ chức giới thiệu ông chủ tịch huyện trước, sau đó mới giới thiệu bí thư huyện ủy, mặc dù ông bí thư là tỉnh ủy viên. Mặt ông bí thư đỏ như gà chọi, hậm hực lắm. Trong bữa ăn, có người nhắc ông sư trưởng tế nhị rằng: ban tổ chức hôm nay có sơ xuất, ông sư trưởng nói thẳng thừng: trong quân đội tư lệnh là trên hết, chúng tôi chỉ biết ông chủ tịch ủy ban là to nhất vì ông quản lý, điều hành mọi công việc, tôi chỉ làm việc với ông chủ tịch các cấp chứ chưa bao giờ làm việc với bí thư đảng.
Có lẽ trong thực tế vai trò của đảng ngày càng bị lu mờ, nguy cơ này càng rất nguy hiểm khi nó được vận hành trong quân đội, công an và lực lượng vũ trang nói chung. Để cứu nguy vai trò của đảng ngày càng giảm thiểu trong đời sống xã hội, đảng đã có bước điều chỉnh quan trọng đó là: trong quân đội có chế độ chính ủy hoặc chính trị viên như trước đây, chức này ngang với chỉ huy trưởng để tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng. Các lực lượng khác và các cơ quan, doanh nghiệp gắn thủ trưởng, giám đốc kiêm bí thư đảng luôn.
Hiện đảng đang tìm nhiều phương kế để củng cố, lấy lại uy lực của mình, nhưng quần chúng nhân dân luôn là người có cách nhìn nhận sáng suốt, khách quan và đúng đắn. Mọi trò ảo thuật đều phản tác dụng trong thời đại ngày nay.
IV
“đảng cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đảng bao gồm những người tiên tiến nhất. . . “. Đó là tiêu chí của đảng cộng sản Việt Nam được thể hiện rất rõ ràng trong cương lĩnh, điều lệ, cho đến tất cả các văn kiện của đảng. Bởi nó là tiên tiến nhất, tiên phong nhất. . . nên nhiều người được khoác cho mình cái mác “hơn người”ấy bắt đầu tự cao, tự đại, tự cho mình đã hơn người.
Hồi tôi đang theo học lớp đại học tại chức do viện đại học mở Hà Nội tổ chức, tôi nhớ có vị giáo sư nói với lớp tôi: “cán bộ lãnh đạo đảng hiện nay như một con ngan, cũng biết bay nhưng phải gọi chim bằng cụ; cũng biết bơi nhưng so với vịt thì thua xa; cũng đi bộ được nhưng không thể bằng gà”. Tôi ngậm ngùi, hèn chi đất nước ta, dân tộc ta ngày càng tụt hậu so với thiên hạ bởi cứ để những con ngan hoạch định quốc kế dân sinh. Đến đây tôi chợt nhớ câu chuyện : có đoàn kiểm tra do tỉnh ủy quyết định đến một đơn vị làm nhiệm vụ thu ngân sách tiến hành kiểm tra các hoạt động của đơn vị, sau khi làm các thủ tục cần thiết, đoàn kiểm tra yêu cầu đơn vị đưa toàn bộ sổ sách, giấy tờ nộp cho đoàn để tiến hành làm việc.
Chấp hành lệnh của đoàn kiểm tra, đơn vị bật toàn bộ hệ thống máy tính và giao cho đoàn và nói : tất cả ở trong đó hết. Người này nhìn người kia lắc đầu, ông trưởng đoàn tuyên bố tạm dừng cuộc kiểm tra đối với đơn vị và ông phân bua ở đơn vị ông chưa được trang bị loại máy móc này nên không biết sử dụng. Chuyện cũng kể rằng có ông lãnh đạo đảng cao nhất, ở một địa phương, một hôm ông đến dự khai giảng năm học mới ở một trường trọng điểm của tỉnh, ông căn dặn học sinh: Trong thời đại ngày nay khi mà nước ta hòa nhập với thế giới, bình thường hóa quan hệ với Mỹ, các cháu không những phải học tiếng anh mà tiến tới còn phải học cả tiếng Mỹ nữa các cháu a.
Bất cứ ai đã là đảng viên cộng sản, được vào trường đảng học từ hệ trung cấp trở lên ra trường là có thể làm được lãnh đạo, các kiến thức khác không cần thiết bởi đã được trang bị học thuyết chủ nghĩa mác -lê nin, đỉnh cao của khoa học xã hội loài người. Trớ trêu thay thời kỳ xét ngạch bậc công chức, các văn bằng, chứng chỉ do các trường đảng từ tỉnh đến trung ương đều không được chính phủ chấp nhận, vì nó không nằm trong hệ thống các trường do bộ giáo dục quản lý (trừ trường đại học tuyên giáo) .
Vì vậy tuyệt đại đa số các cán bộ đang làm công tác xây dựng đảng, các tổ chức đoàn thể ở các địa phương chỉ có văn bằng chứng chỉ trong hệ thống trường đảng nên không thể xếp vào ngạch bậc công chức như cán sự hoặc chuyên viên được. Cú xốc bất ngờ làm cho uy lực của đảng nói chung, cán bộ làm công tác đảng, đoàn thể nói riêng bị giảm sút nghiêm trọng. Các cán bộ lãnh đạo đảng tỏ ra cay cú, bất bình cho rằng đảng đã bị chính quyền hạ nhục.
Từ đó người cán bộ của đảng trong con mắt của đội ngũ cán bộ công chức khác hẳn so với trước và những người làm công tác đảng cũng đã tự mình điều chỉnh cả về phong thái cũng như phát ngôn từ tốn hơn. Cũng từ đó việc đi học tại các trường đảng, tổ chức đảng phải ra tay cắt cử, coi đây là nhiệm vụ của đảng giao phó.
Tôi cũng thấy những điều bất cập của bộ máy được gọi là: “hệ thống chính trị”, bao gồm: đảng, nhà nước, các đoàn thể chính trị xã hội. Với tư cách là “lãnh tụ chính trị”, đảng tự tổ chức biên chế cho mình bộ máy đồ sộ không chịu thua kém bên nhà nước, chính phủ có bộ ngoại giao, đảng có ban đối ngoại; chính phủ có bộ nông nghiệp, đảng có ban nông nghiệp; chính phủ có ủy ban dân tộc, đảng có ban dân tôc. . . (tuy nhiên đến giờ có cắt giảm đi một số ban) và bên nhà nước có các cơ quan tư pháp, bên đảng có ban nội chính.
Hệ thống này được tổ chức đến các cấp địa phương. Ngoài ra còn bộ máy của các tổ chức đoàn thể nhân dân cũng đồ sộ không kém phần. Tất cả đều làm nhiệm vụ quản lý đất nước, vận động nhân dân chấp hành các chủ chương chính sách của đảng, nhà nước, dìu dắt nhân dân tiến lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua tư bản chủ nghĩa.
Nếu như các bộ máy này tự tìm nguồ thu, tựlo kinh phí cho những hoạt động của mình thì khỏi cần nói, đằng này tất cả đều ăn theo những đồng tiền đóng thuế của người dân. Là người có nhiều năm làm việc trong cơ quan đảng, nhà nước tôi thấy xấu hổ vì hàng năm cứ vào cuối năm, chuẩn bị bước sang năm mới lại diễn ra các cuộc cãi cọ rất gay gắt về việc phân bổ kinh phí cho các cơ quan đảng, chính quyền, các đoàn thể nhân dân, đơn vị nào cũng đưa ra vị trí, vai trò và tầm quan trọng của đơn vị mình hòng có được nhiều kinh phí để chi tiêu. Vào thời kỳ đó đâu đâu cũng thấy bàn luận, so tỵ giữa cơ quan này với cơ quan kia về kinh phí nhà nước cấp. Một đất nước đã nghèo mà còn đè lên đôi vai người dân những gánh nặng khổng lồ đến vậy thì làm sao dân tộc ta không kém thiên hạ.
Tôi thấy đảng luôn tự hào về tài “nghệ thuật lãnh đạo”của đảng. Đem chuyện này trao đổi với một số người dân thì họ nói: đảng có tài lừa bịp thì có (Một nhóm người ngồi kháo nhau mà tôi thấy họ đều nói đúng) . Họ nói rằng khi còn nhỏ đi học, sách giáo khoa cấp1 dạy rằng ở miền nam (đồng bằng sông cửu long) có giống lúa trời, quanh năm thóc chín, người dân cứ việc đi gặt hái không bao giờ hết, vựa thóc này có thể nuôi sống được toàn thể đồng bào cả nước ta. Hiện nay đế quốc Mỹ đang xâm chiếm, chúng vơ vét hết của cải của đồng bào miền nam, khi nào giải phóng, thống nhất tổ quốc thì tha hồ mà sung sướng, nay thống nhất nước nhà chẳng thấy lúa đâu, bài học ấy cũng biến mất.
“Cầm vàng còn sợ vàng rơi
Vào hợp tác xã đời dời ấm no”. . .
Một người đọc lại câu ca dao quen thuộc kiểu để châm chọc, mấy người khác chửi độc: khốn nạn cái hợp tác xã cấp thấp, cấp cao ấy, lùa dân vào một hố để chôn. Bây giờ thì tôi chẳng tin thằng cha nào hết, một người hăng hái nói tiếp: bác Hồ dặn sau khi thống nhất đất nước thì nhà nước miễn thuế cho nông dân ít nhất 2 năm, thế mà chúng nó dấu tiệt, dấu cho đến khi không dấu nổi nó mới chịu vâng lời bác dạy, ngay cả ngày chết của bác Hồ mà nó còn lừa dân thì chẳng có gì mà chúng nó không lừa .
Trở về nhà trong trạng thái mông lung suy nghĩ chẳng đâu vào đâu, tiết trời đầu xuân tô điểm cho những ngày tết Nguyên đán của dân tộc làm lòng người phấn trấn, vợi đi những căng thẳng, những gay gắt trong cuộc sống đời thường. Ngả lưng xuống giường cho giãn xương cốt bởi qua một ngày tiếp quản toàn những rượu, bia theo phong tục, tập quán của những ngày tết .
Lúc này tôi mới để tâm nghe chiếc loa truyền thanh của huyện suốt ngày ra rả chĩa vào nhà tôi làm cho nhiều khi rất khó chịu nhưng vẫn phải nghe. Tôi bật cười vì chợt nhớ đến có ông bạn là người hay say rượu, “tửu nhập, ngôn xuất”, ông đã xuất thì không ai có thể cắt ngang được. Hôm đến nhà tôi uống quá say, mọi người cứ để cho ông nói, gọi là để nhưng cũng chẳng ai xen được, vì cứ cất tiếng là bị ông quát bỏ. Đúng 11giờ trưa, chiếc loa truyền thanh bắt đầu phát với tần số âm lượng hết công suất. Ông ta chỉ tay về phía chiếc loa quát lớn “câm ngay”, loa vẫn không ngắt, rồi ông lại quát, tiếng loa lại to hơn, tức quá ông chửi đổng”đồ điếc lòi”.
Lúc này tôi bất đầu thiu thiu ngủ, chiếc loa truyền thanh chuyển tải chương trình phát thanh quân đội nhân dân đến với bàn dân thiên hạ, tôi cố tỉnh táo để nghe. Mở đầu chương trình lá tin khắp nơi thi đua lập thành tích”mừng đảng, mừng xuân”. Tôi băn khoăn vì tôi vừa đi một số nơi về, thủ đô Hà Nội có, Bắc giang, Lạng sơn có và cả nhiều vùng nông thôn có, tôi chẳng thấy ở đâu có động thái nào chứng tỏ đang nô nức lập thành tích chào mừng ngày sinh nhật đảng. Ngay cả việc mừng đảng tôi cũng chẳng thấy ai đả động đến. Những ngày tết mọi người chỉ chúc nhau mừng xuân năm mới, chúc nhau sức khỏe, làm ăn phát đạt.
Tuyệt nhiên tôi chưa thấy người nào từ những người có học vấn cao, tri thức rộng, những người bình thường, những người không bình thường cho đến ngững người thần kinh không ổn định hoặc những gã nát rượu bét nhè cũng không hề có lời nào nói đến việc mừng đảng, lại càng không thấy có những việc làm thiết thực nào để kính dâng lên đảng.
Phải chăng nó diễn ra ở một vùng xa xôi hẻo lánh mà tôi không thể biết được, hoặc ở một nơi thiên đình nào đó mà mắt thường tôi không thể nhìn thấy .
V
Nằm trên giường nghe chương trình phát thanh quân đội nhân dân, tôi cứ để trôi theo dòng suy nghĩ tản mạn. Quân đội là của nhân dân, từ nhân dân mà ra, do nhân dân nuôi dưỡng. Ở các nước dân chủ, văn minh quân đội chỉ làm nhiệm vụ theo quy định của hiến pháp và pháp luật, nhà nước trực tiếp quản lý, điều hành quân đội. Quân đội không thể là công cụ của bất cứ một chính đảng nào, nhiệm vụ thiêng liêng nhất của quân đội là bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của tổ quốc. Quân đội nhân dân Việt Nam, nhiệm vụ hàng đầu lại là bảo vệ đảng, cụm từ đinh tai nhức óc được lặp đi, lặp lại trong các chương trình phát thanh quân đội: “quân đội ta trung với đảng, hiếu với dân. . . “. Một lực lượng hùng hậu, được trang bị các phương tiện và vũ khí tối tân, được chăm lo bằng những đồng tiền thuế của nhân dân đóng góp mà nhiệm vụ hàng đầu là để bảo vệ cho sự tồn tại của một chính đảng thì quả là thiên hạ dễ có mấy tay, điều này đã nói lên:
Một là đảng đã tự tách mình ra khỏi nhân dân, tự cho mình là siêu nhân, đứng trên nhân dân, trên dân tộc, đặt lợi ích của đảng lên trên lợi ích dân tộc. . . chính bởi thế nên mới tự quy định cho mình một chế độ riêng, một chế độ đặc biệt, một chế độ bất bình thường. Nếu đảng với nhân dân là một, đảng ở trong nhân dân, vì nhân dân phục vụ, lợi ích của đảng nằm trong lợi ích của nhân dân thì quân đội chỉ làm nhiệm vụ trung với nước, hiếu với dân thì đã là đủ.
Hai là nguy cơ của đảng cầm quyền mà đảng đã nhận thấy. Để bảo tồn chế độ độc trị, không có con đường nào khác mà là con đường rễ nhất, hiệu quả nhất là lấy quân đội làm lá chắn để bảo vệ, để răn đe, để hậu thuẫn cho sự tồn tại.
Ai cũng biết Việt Nam là đất nước không rộng, người chưa đông, kinh tế chưa phát triển nên việc xây dựng quân đội chính quy, hiện đại còn những hạn chế. Tuy nhiên không ai phủ nhận quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội anh hùng, nhưng có một quân đội mà”càng đánh càng mạnh, càng đánh càng thắng, trăm trận trăm thắng, kẻ thù nào cũng đánh thắng”như quân đội nhân dân Việt Nam thì trên thế giới này chắc hẳn là không kiếm đâu ra.
Tôi không hiểu tại sao đảng luôn chọn cách nói lấy được, cách nói khác thường, cách nói coi thường người nghe, cách nói mị dân mà không hề ngượng mồm, phải chăng đây là cách nói vốn có, cách nói đặc thù, cách nói cố hữu của bộ máy tuyên truyền của đảng cộng sản. Hơn thế nữa đảng còn rất tự hào cho đây là một trong những tài “nghệ thuật lãnh đạo”của đảng, là một trong những bí quyêt rất thành công của đảng.
Công bằng mà nói thì đảng cũng “tài”thật, không tài sao được khi mà đảng nhìn thấy đất nước ta đang sống trong áp bức, nô lệ, lòng khao khát của mỗi người dân là mong mỏi có được độc lập dân tộc, thoát khỏi ách thống trị của thực dân pháp, thấu hiểu được nỗi đau mất nước của nhân dân, nên ngay từ khi ra đời năm 1930, cương lĩnh đầu tiên của đảng đã chỉ ra rằng: sau khi hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, đảng sẽ đưa cả nước tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, xây dựng một xã hội mới, xã hội văn minh, mọi người sống với nhau chan hòa, bình đẳng, thương yêu nhau, một xã hội xóa bỏ chế độ người bóc lột người, một xã hội công bằng dân chủ gấp triệu lần xã hội tư bản, một xã hội do nhân dân làm chủ, nhà nước là nhà nước của dân, do dân và vì dân, là công bộc của dân, là đấy tớ trung thành của nhân dân. . . và . . .
Với những khẩu hiệu kêu như chuông vàng, với đường lối đi vào lòng người như vậy, đảng cộng sản Việt Nam đã tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân đi theo mình, không quản ngại gian khổ, hy sinh một lòng đi theo đảng, đoàn kết xung quanh đảng hoàn thành cách mạng dân tộc, giành được chính quyền trao tay đảng. Chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa là chính phủ đa nguyên chính trị, gồm nhiều đảng phái, nhiều tổ chức, nhiều nhân sỹ yêu nước tham gia.
Với tài thao lược của đảng, chỉ trong thời gian ngắn, đảng đã loại trừ được những thành phần phi cộng sản ra khỏi bộ máy chính phủ, thay vào đó là toàn bộ những đảng viên cộng sản cầm quyền. Đây cũng là cuộc cách mạng thể hiện sự “tài tình”của đảng, đảng tự hào nhờ có cách nói “vốn có”của đảng nên đã gặt hái được những thành công vang dội trên nhiều lĩnh vực trong suốt quá trình cai trị đất nước.
Trong suốt hai cuộc kháng chiến chống pháp và “chống mỹ cứu nước”đảng cũng luôn thành công trong việc vận dụng cái gọi là “nghệ thuật lãnh đạo”, trong đó công tác tuyên truyền đóng vai trò quan trọng để giành thắng lợi. Đảng đã kêu gọi nhân dân đoàn kết xung quanh đảng, một lòng đi theo đảng, tuyệt đối tin tưởng, trung thành với đảng vì đảng là đội quân tiên phong, đảng bao gồm những người tiên tiến nhất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, đảng luôn trung thành với lợi ích của nhân dân, của dân tộc. . . hàng triệu người đã dấn thân theo đảng lao vào cuộc chiến tàn khốc, đem lại vinh quang trước hết là cho đảng.
Cho đến ngày nay nhiều cựu chiến binh vẫn phải thốt lên đảng quá “tài tình”, đảng có cách nói làm cho mọi người sẵn sàng xông vào lửa như con thiêu thân, sẵn sàng hy sinh vì mục tiêu lý tưởng của đảng. Khi đảng đã giành được mục tiêu thì đảng quay ngoắt lại với những người đã hy sinh, cống hiến sức mình để hun đắp cho đảng quang vinh.
Kháng chiến thắng lợi, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, với đường lối tập trung mọi quyền lực về tay đảng, cơ chế tập trung quan liêu bao cấp tiếp tục duy trì và phát huy.
Khi mà nền kinh tế nước ta đã gần như hoàn toàn bị sụp đổ, đảng kêu gọi mọi người hãy “thắt lưng buộc bụng”để xây dựng chủ nghĩa xã hội, kiên quyết không theo tư bản chủ nghĩa vì đó là chế độ xấu xa, thối nát, đùng một cái đảng bảo phải thay đổi tư duy nhất là tư duy kinh tế, chấp nhận sự vận hành của cơ chế thị trường. Điều nực cười là cơ chế thị trường nó đã là vốn có trong thế giới tư bản, chính đảng đã ngăn cấm nó không cho nó được bén mảng đến đất nước mà đảng đang cai trị, vì sợ nó làm phai nhạt mục tiêu lý tưởng của chế độ.
Cái mà hàng trăm năm nay đảng vẫn nguyền rủa nó, vậy mà khi phải chấp nhận nó vì nếu không chế độ của đảng cộng sản tất yếu sẽ sụp đổ thì đảng đã không một chút ngượng ngùng khi tuyên bố với bàn dân thiên hạ là đảng đã sáng suốt, đảng khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới này, công lao này một lần nữa lại thuộc về đảng quang vinh.
Tôi còn rất nhớ năm 1990, có một lãnh tụ của đảng trong dịp đi thăm chúc tết các cháu thiếu nhi nhân ngày 1-6, lãnh tụ này tuyên bố với các cháu nhi đồng rắng: các cháu yêu quý, công cuộc đổi mới do đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã giành được những thành tựu to lớn. . . với một đối tượng là các cháu thiếu nhi mà lãnh tụ của đảng cũng không loại trừ để chuyển tải thông tin về công lao của đảng, thế mới biết bộ máy tuyên truyền của đảng như thế nào?
Cứ ngẫm lại là thấy ở Việt Nam mọi hoạt động trong đời sống xã hội mà đạt được những kết quả nhất định đều gắn với công lao của đảng, câu cửa miệng của các nhà lãnh đạo đảng các cấp là “cơm đảng, áo dân”, ai cũng biết đảng lấy đâu ra tiền, lấy đâu ra cơm, mấy đồng đảng phí do các đảng viên đóng góp không đủ để chi cho đảng mua giấy mực in ấn các nghị quyết của đảng. Thực tế thì đảng đang là gánh nặng đối với nhân dân, đối với đất nước vì đảng có bộ máy khổng lồ đang hàng ngày tiêu sài tiền bạc của nhân dân vậy mà đảng ngang nhiên tuyên bố tranh công với nhân dân, tự nhận tiền của nhân dân là tiền của đảng.
Ngày nay, khi mà toàn cầu hóa đã trở thành xu thế tất yếu của thời đại, người dân đã tiếp cận được nhiều luồng thông tin khác nhau, tất yếu sẽ có những nhận định, đánh giá về thời cuộc không còn mông muội như trước đây, vậy mà bộ máy tuyên truyền đồ sộ của đảng vẫn không hề chuyển dịch chút nào cả về phong cách, hình thức cũng như nội dung tuyên truyền, vẫn chứng nào tật ấy, vẫn ra rả nói không biết ngượng, nói lấy được, nói cho sướng mồm, không cần biết người nghe họ phản ứng thế nào, chẳng hạn: trong thời đại ngày nay, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội trước hết phải yêu đảng; trung với đảng là trung với nước, hiếu với dân. . .
Phàm những cái sắp mất đi thường hay hốt hoảng, đố kị, lóe lên sức mãnh liệt còn lại thể hiện sự tiếc nuối, sự tuyệt vọng của nó.
Công cha như núi Thái sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chaỷ ra
Bác Hồ hơn mẹ, hơn cha. . .
Rồi ông tự giải thích cho tôi nghe rằng: Núi Thái sơn nó to lắm, vừa to vừa cao, ở mình không có núi nào to, cao bằng. Nước ở nguồn chảy ra hết ngày này qua ngày khác, hết năm này sang năm khác không bao giờ cạn. Người ta so sánh như vậy để thấy công lao cha, mẹ chăm sóc, nuôi dưỡng đối với người con là rất to lớn. Đạo làm con phải biết điều đó và luôn phải có hiếu với cha mẹ, luôn phải vâng lời cha mẹ. . . Bác Hồ như thế nào mà hơn cả bố, cả mẹ ạ? tôi thắc mắc. Ông liền giải thích cho tôi: Lớn lên con sẽ hiểu, Bác Hồ là người có công rất lớn đối với đất nước, đối với dân tộc Việt Nam, công lao của người lơn như biển đông. Con phải biết nếu không có bác Hố thì không có chúng ta hôm nay, chúng ta không được làm người, công lao bác Hồ là hơn cả mẹ, hơn cả cha đấy.
Nhà tôi thuộc thành phần bần nông, bố tôi rất tự hào về thành phần “cơ bản” này, cố gắng lắm mới dựng được căn nhà gỗ ba gian. Hôm vào nhà mới có ông cán bộ tuyên huấn của huyện ủy được hạ phóng xuống nằm ở xã tôi đến hàng năm nay để vận đông nhân dân chấp hành đường lối chính sách của đảng, nhà nước. Ông thường xuyên đi lại, ăn nằm ở nhà tôi vì bố tôi cũng làm một chân nho nhỏ ở xã (làm phó chủ tịch UB xã) ông đến và đem tặng một câu đối viết bằng chữ quốc ngữ ép tròn, nguyên bản của hai vế đối là:
Ơn Bác đảng ấm no kiến thiết
Nhờ tổ tiên phúc trạch bình an
Tôi vừa treo xong ở nơi trang trọng nhất, mấy ông bạn bố tôi tấm tắc khen hay và đua nhau đưa ra lời bình. Vế thứ hai thì đã rõ ít ai tranh luận và giải thích, vế thứ nhất thì nhiều người hăng hái phân tích. Ông cán bộ tuyên huấn của huyện ủy nói rõng rạc và sâu sắc lắm, ông nói: nếu không có Đảng, không có Bác Hồ thì không thể có cái nha mới này được vì loại người như chúng ta suốt đời đi làm thuê, làm mướn cho bọn địa chủ, cường hào, cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc, lấy đâu ra tiền của mà làm nhà, mà có tiền của đi chăng nữa thì chúng nó cũng không cho ta làm vì nó chỉ muốn dân ta nghèo khổ suốt đời. . . Bác nói chí phải, câu đối thật ý nghĩa, cứ gọi là đối chan chát. . . liên tiếp hết người này đến người kia chúc rượu ông. Lúc đó tôi cũng rất thán phục về ông cán bộ của đảng này. Mãi về sau tôi mới biết câu đối do một ông thầy đồ viết cho.
Tôi không thể nào quên được láng giềng cạnh nhà tôi có ông một hôm mua được một tấm ảnh bác Hồ để treo nhân dịp tết nguyên đán sắp đến. Ông ngắm nghía mãi rồi quyết định treo lên một chiếc cột quân ở giữa nhà, vừa đóng đinh xong, ông cán bộ của đảng vào liền xua tay và nói với chủ nhà: ấy chỗ này không được, phải treo lên chỗ trịnh trọng nhất chứ, cái ảnh này còn quan trọng hơn cả tổ tiên chúng ta, ông phải treo lên trên bàn thờ thì mới phải đạo chứ. Thế là tấm ảnh được đưa lên trên bàn thờ, cao hơn cả bát hương thờ tổ tiên. Từ đó ở làng tôi nhà ai mua được ảnh bác Hồ đều treo ở vị trí như ông cán bộ của đảng hướng dẫn.
Vào dịp năm học mới, các gia đình đều mua sắm cho con bộ quần áo mới, nhà tôi nghèo nên không có được niềm vui ấy, cùng làng có đứa cùng trang lứa tôi sáng nay nó mong mỏi mẹ nó đi chợ về, chả là mẹ nó hứa mua cho nó bộ quần áo mới. Vừa thấy bóng dáng mẹ là nó chạy ùa về ngay, bọn trẻ tôi cũng ùa theo xem.
Vẫn ông cán bộ của đảng hạ phóng ấy ngắm nghía bộ quần áo mới mà mẹ nó vừa mặc thử cho nó rồi rõng rạc: đây là áo của đảng, của bác Hồ, nhờ công ơn của đảng, của bác ta mới có cơm ăn, áo mặc, cháu cố gắng học cho giỏi để đền đáp công ơn đảng, bác Hồ, đứa trẻ gật đầu vâng vâng, dạ dạ, bố, mẹ nó cũng gật gù tán thưởng và nói thêm với con : bác là cán bộ của đảng, bác nói cái gì cũng đúng, con phải nhớ lời bác dặn, nhớ chưa, vâng ạ đứa trẻ lại gật gù. Tôi tủi thân vì mình không có quần áo mới và lúc đó cũng biết tự an ủi mình vì chắc còn rất nhiều bạn như mình, nhất là các bạn ở các nước khác như Trung Quốc, Liên Xô chẳng hạn vì ở đó làm gì có đảng, có bác Hồ như ở Việt Nam ta.
Tôi lớn lên trong môi trường như vậy (tuy nhiên không riêng gì tôi) , tôi mong ước lớn thật nhanh để được vào đảng, để cống hiến được nhiều cho tổ quốc, cho nhân dân. Tôi cũng rất tự hào về cái thành phần được gọi là “cơ bản”của gia đình mình, tự hào về bố mình tuy chẳng có trình độ gì nhưng cũng được đứng trong hàng ngũ của đảng. Có chút ít về lợi thế nên tôi đã sớm trở thành đoàn viên, hồi đó được gọi là cánh tay phải của đảng, có nhiều người thắc mắc, tôi là người thuận tay trái nên thấy cũng có lý.
Sau này được đổi thành cánh tay đắc lực của đảng, tôi tự hào lắm. Nhớ lại những năm mới đi công tác, tôi nôn nóng muốn được đứng vào hàng ngũ của đảng, chả thế mà mấy lần chi đoàn cơ quan tôi bình bầu đoàn viên ưu tú để giới thiệu cho đảng xem xét, bồi dưỡng kết nạp đảng, tôi bị rớt mấy lần vì còn một số mặt hạn chế cần tiếp tục tu dưỡng, tôi đã cảm thấy chán sống, thế rồi lại trấn tĩnh lại và cái gì đến sẽ đến, năm 1980 tôi được kết nạp vào đảng, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời tôi. Tôi là người cũng chẳng có trình độ và tài cán gì nhưng được cấp trên quan tâm nâng đỡ nên vừa chuyển đảng chính thức tôi đã được bầu vào cấp ủy địa phương (cấp huyện), rồi năm 1983, được cử đi học trường đảng Nguyễn Ái Quốc hệ cao cấp tại Hà Nội đến năm 1986 ra trường.
Trong thời gian học tôi được tiếp nhận những thông tin rất quan trọng, đó là: chủ nghĩa Mác Lê-nin là đỉnh cao của khoa học xã hội; xã hội loài người tất yếu phải đi lên cnxh và cncs; chủ nghĩa tư bản là thối nát, đang rãy chết, là đêm hôm trước của cnxh; muốn xây dựng cnxh và cncs thành công thì tất yếu phải có chính đảng cộng sản lãnh đạo, sự lãnh đạo của đảng là tuyệt đối; đảng không chia sẻ quyền lực, quyền lãnh đạo cho bất cứ ai vv và vv. Ra trường tôi như một con chiên ngoan đạo, tôi luôn tin vào đảng, tôi là một trong những người lớn tiếng khẳng định đường lối của đảng luôn đúng đắn, mặc dù trong thời điểm đó đất nước đang đứng bên bờ vực thẳm do những chính sách sai lầm của đảng gây ra và chắc vì thế tại đại hôi huyện đảng bộ năm 1986 tôi được bầu vào thường vụ huyện ủy, phụ trách công tác tổ chức của đảng bộ huyện.
Đại hội 6 của đảng mở ra đường hướng mới, đường hướng mở cửa, xóa bỏ tập trung quan liêu bao cấp, đổi mới tư duy, nhất là tư duy kinh tế. . . tôi cũng là người hăng hái tuyên truyền về các quan điểm của đảng theo đúng những gì đảng định hướng. Cũng vào thời điểm này tôi bắt đầu vấp phải những hiện thực khách quan, tức là những thực tế sinh động trong đời sống xã hội, nếu đem đối chiếu với các quan điểm của đảng thì tôi thấy nó không đúng với những gì mà đảng đã nhồi nhét cho tôi. Tôi bắt đầu hình thành lối tư duy mới theo phong trào đổi mới tư duy mà đảng đang hô hào và bắt đầu chú ý và tiếp nhận những thực tế đó để rồi tự mình đánh giá, phân tích, suy luận.
Thật thú vị có những cái mà trước đây mình cho là việc cỏn con, không đáng quan tâm, bỏ ngoài tai thì bây giờ suy ngẫm lại, lại thấy nó rất có ý nghĩa. Lần theo lối tư duy này có những lúc tôi đã giật thót mình vì cảm thấy xấu hổ về những gì mà mình đã nói và làm, về những gì mà mình đã thao thao bất tuyệt để rồi đây mình sẽ ứng xử sao đây. Từ đó con người tôi đã có những chuyển biến căn bản trong hệ tư tưởng, từ một con người nói và làm theo định hướng sang con người biết tiếp nhận hiện thực xã hội để rồi có thái độ nghiêm túc đánh giá, xem xét nó theo nhiều giác độ khác nhau.
II
Tôi bắt đầu có thái độ nghiêm túc để xem xét các vấn đề xẩy ra ngay xung quanh mình, rồi đến những vấn đề ở nơi này, nơi khác. Những vấn đề rất tản mạn mà trước đây tôi không bao giờ để tâm tới. i. i.
Vào cuối những năm 70 và đầu những năm 80, quân đội cho giải ngũ, phục viên hàng loạt chiến sỹ, sỹ quan trở về địa phương do cuộc “kháng chiến chống Mỹ cứu nước” đã hoàn thành. Thời đó các cơ quan của đảng, nhà nước, đoàn thể ở các cấp ồ ạt tiếp nhận những bộ đội phục viên, xuất ngũ, tiêu chuẩn duy nhất được tuyển dụng là đảng viên vì thời đó đang thiếu cán bộ trầm trọng. Sau thời gian công tác, nhất là từ khi chuyển đổi cơ chế từ khép kín, bao cấp sang cơ chế mở, phần lớn đã không đáp ứng được cả về tiêu chuẩn cũng như về năng lực thực tiễn vì tuyệt đại đa số là những người chẳng được qua trường lớp nào, lớn lên họ phải cầm súng chiến đấu theo tiếng gọi thiêng liêng của đảng. Thế là hết đợt giảm biên này đến đợt giảm biên khác lần lượt họ phải về địa phương. Việc họ phải rời khỏi công sở thì chẳng ai phản ứng gì, ngay cả những người phải ra đi họ cũng thấy vui lòng vì tự mình thấy không đáp ứng được nhiệm vụ trong tình hình mới, Cái đáng bàn là cuộc sống của họ như thế nào sau khi trở về địa phương?
Nhà nước trả cho họ được khoảng 6 tháng lương, vẻn vẹn chỉ có vậy. Thật không may cho họ thời điểm đó các địa phương đã tiến hành xong việc giao khoán ruộng đất ổn định lâu dài cho các hộ gia đình. Tôi đã được chứng kiến cảnh hẫng hụt của nhiều người khi họ tâm sự, cảnh ngơ ngác tìm kế sinh nhai, đã không ít người đòi đảng, chính quyền cơ sở phải chia ruộng đất cho họ, và tất nhiên đảng, chính quyền không thể moi đâu ra ruộng đất để cho họ cày, cực chẳng đã, nhiều người đã trực tiếp đòi ruộng cha ông mà ngày trước họ đã góp vào hợp tác xã, không ít người đã tự ý đi cày ruộng cha ông của mình, thế là hình ảnh người chiến sỹ năm xưa cả nước trân trọng, mến mộ:
“hoan hô anh giải phóng quân
kính chào anh con người đẹp nhất
lịch sử hôn anh, chàng trai chân đất
sống hiên ngang bất khuất trên đời”
Nay họ đã trở thành đối tượng của đảng, chính quyền địa phương, họ được quy là công thần, gây rối, chống lại đường lối của đảng, nhà nước, kết cục có người bị đuổi ra khỏi đảng, có người bị bị bắt lên xã, lên huyện tạm giam để xử lý vì đã ngang nhiên lấn chiếm đất đai của nhà nước đã giao cho người khác. Liên quan đến các chiến sỹ giải phóng quân, những con người đã từng làm nên “những chiến công hiển hách, giải phóng miền nam, thống nhất tổ quốc”, tôi chợt nhớ một sự kiện quan trọng trong đời tôi, vì nó một lần nữa khẳng định cách nhìn nhận khác thường của tôi về cuộc chiến tranh được gọi là “chống Mỹ, cứu nước”.
Vào năm 1990, tôi được tham gia đoàn cấp ủy, chính quyền địa phương đi thăm viếng nghĩa trang Trường Sơn (vì địa phương tôi cũng có liệt sỹ được quy tụ tại nghĩa trang này), hồi đó nghĩa trang đang được tu bổ, mở rộng và nâng cấp, tôi thấy ghê rợn khi nhìn thấy máy ủi, ủi lên những khúc xương người, cả những đầu lâu bật lên, nước mắt tôi ứa ra vì biết rằng còn rất nhiều, rất nhiều những hài cốt còn nằm sâu trong lòng đất này, mà chắc chắn chẳng phải hài cốt người Mỹ hay bất cứ của người nước ngoài nào đến đây xâm lược nước ta mà còn nằm dưới lòng đất này mà chính là xương, thịt của người Việt Nam ta, trong phạm vi bài viết này tôi không phát biểu chính kiến của mình, nhưng tôi tin rằng lịch sử sẽ rất công bằng để phán xét về cuộc chiến này. Tôi nhớ rằng ngay lúc đó tôi nhớ câu nói của Hồ Chí Minh rằng (xin được nói đại ý): nước nhà thống nhất, độc lập, tự do, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội mà dân vẫn đói, nghèo thì thứ độc lập tự do ấy cũng chẳng có ý nghĩa gì.
Bất cứ ai không để ý đến thì nó cũng đập vào mắt hình ảnh trong xã hội Việt Nam bắt đầu xuất hiện một tầng lớp “giai cấp” mới, tầng lớp này họ giàu lên một cách nhanh chóng, đó là tầng lớp đảng viên cộng sản có chức, có quyền. Tôi cũng nhận thấy càng ngày cán bộ có quyền chức họ khác cán bộ ngày xưa lắm, họ trở nên xa dân, trở nên hách dịch, quan liêu từ lúc nào không biết. Tôi nhớ có lần một lãnh đạo cấp tỉnh xuống cơ sở thăm và làm việc, đám trẻ con xúm vào ngắm nghía chiếc xe con của vị lãnh đạo địa phương, có vị thư ký gì đó ra bảo lái xe với giọng gay gắt: Cậu phải chú ý, không để cho bọn trẻ con nó đến gần xe, kẻo nó nghịch hỏng xe là chết đấy.
Người lái xe vâng da liên hồi, xong rồi vẫn người cán bộ ấy, ông quay lại nói rất rõng rạc với đám trẻ con, ông nói: bọn nhóc chúng mày đi ra ngoài chơi, không được động vào xe ô tô nhé, đứa nào nghịch xe bố mẹ phải đền ốm, bán hết số trâu, bò của xã này còn chưa đền nổi chiếc xe này, chúng mày hiểu chưa. Bọn trẻ con trố mắt rồi lảng ra ngoài. Tôi chạnh lòng vì thấy ông cán bộ kia ăn nói xấc xược với dân, nhất lại là với trẻ em. Tôi quay ra tính ngay, ở cái xã miền núi này có gần 400 hộ, tổng đàn trâu, bò có 600, bình quân mỗi hộ có có 1, 5 con trâu hoặc bò, trong đó trâu, bò cày, kéo 400 con. (theo báo cáo của xã). Bình quân giá thời điểm đó bán được mỗi con 1 triệu, như vậy làm sao mua nổi chiếc xe của ông lãnh đạo tỉnh này, nghe nói giá chiếc xe này đến gần 1 tỷ đồng.
Cho đến bây giờ tôi vẫn không hiểu tại sao những người có chức, có quyền, những người ở các ngành “nhạy cảm”mà dân vẫn gọi là ngành hái ra tiền, họ giàu lên như như diều gặp gió mà xã hội ta đương nhiên thừa nhận, cho rằng những người này không giàu mới là chuyện lạ. .
Tôi cũng không hiểu có nhiều quy định mang tính đặc quyền, đặc lợi mà được ban hành tưởng chừng nó không bao giờ thực hiện được bởi vì nó quá vô lý, vô lý đến nực cười, nực cười đến chảy nước mắt., thí dụ: Họ quy định những lô đất khác nhau để cấp cho các đôi tượng khác nhau, như lô đất của thường vụ; lô đất của cán bộ cốt cán; lô đất của cán bộ công chức thường. . . sở dĩ phải phân ra như thế là vì mỗi lô có vị trí khác nhau và đi liền nó là giá trị của nó hoàn toàn khác nhau; phân ra như vậy cũng là để có chế độ khác nhau đó là thường vụ cấp ủy, thường trực hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân sẽ được cấp với diện tích rộng hơn. . . có điều là tuyệt đối không thấy có lô đất nào giành cho những đối tượng là thương binh, bá mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình có công với nước. . . mặc dù một số đối tượng này họ cũng có nhu cầu về đất ở còn gay gắt hơn cả những đối tượng mà cấp ủy đảng quy định, thậm chí đất của họ còn “được”nhà nước thu hồi để cấp cho cán bộ công chức.
Chuyện về ngày 27-7 ngày thương binh -liệt sỹ hàng năm. “, tôi biết chuyện này là chuyện rất nhỏ nhưng thôi đã trót thì trét luôn: uống nước nhớ nguồn”là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Đảng, nhà nước Việt Nam đã làm được khá nhiều việc để”đền ơn, đáp nghĩa”, điều đó không ai giám hoàn toàn phủ nhận. Câu cửa miệng “ngày giỗ thằng chết, ngày têt thằng sống”.
Đúng vậy, tôi được đi dự rất nhiều ngày lễ “trọng đại “này, gọi là ngày”thương binh, liệt sỹ”nhưng tôi chẳng thấy thương binh, gia đình liệt sỹ đâu, chỉ thấy nhẵn mặt đại diện các ban ngành mà bất cứ hội nghị nào cũng có mặt, có chăng lúc nhiều nhất tôi đếm được 4 người thương binh và 3gia đình liệt sỹ trên tổng số hơn 6 chục người đại biểu và khi sếp mâm thì đến trên 8 chục người.
Điều đáng nói là nhiều thôn, xã cấp ủy, chính quyền, mặt trận tổ chức huy động quyên góp quỹ “đền ơn, đáp nghĩa”chỉ đủ hoặc không đủ chi bữa cơm để tổ chức tọa đàm kỷ niệm ngày lễ thiêng liêng này. những đối tượng thương binh, gia đình liệt sỹ chỉ nhận được món qùa của nhà nước gửi đến, ngoài ra họ chẳng nhận được gì thêm. Hình ảnh một người có quyền chức khá cao, trong không khí vui mừng, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”ông nói với giọng điệu giễu cợt, ông nói: theo tôi nên đề nghị đảng, nhà nước tách ra ngày thương binh riêng, ngày liệt sỹ riêng để anh em mình có dịp bù khú hơn, rồi ông cười khà khà chẳng cần giữ ý tứ gì với mọi người xung quanh. Mọi người đồng thanh tán thưởng, cùng nhau nâng chén hô to rô. . . rô.
Những chuyện tương tự trên không sao kể hết nổi, người ta thì cho rằng chuyện đời thường, nhưng đối với tôi nó tác động thật sâu sắc, từ những chuyện thường ngày xẩy ra xung quanh tôi, tôi bắt đầu tư duy đến những vấn đề lớn hơn, những vấn đề của đất nước, của dân tộc .
III
Cái thuyết “ông chủ và con chó săn”đã được đảng cộng sản Việt Nam áp dụng một cách triệt để. Thực tế trong cách mạng giải phóng dân tộc ta thấy hàng loạt các tổ chức ra đời, có những tổ chức đảng đứng ra thành lập, có những tổ chức được thành lập một cách tự phát, với tất cả khao khát giành độc lập-tự do cho tổ quốc. Nhạy cảm những điều đó, đảng cs đã tập hợp họ lại thành sức mạnh của dân tộc, thực hiện thành công mục tiêu cao cả đó. Chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa gồm nhiều thành viên ở các đảng phái, tổ chức khác nhau và ngay sau đó nhiều thành viên đã phải tìm cách rút khỏi bởi sự xảo trá của đảng cộng sản.
Năm 1988 đảng cs “hóa vàng”đảng dân chủ Việt Nam và đảng xã hội Việt Nam, trốc tận gốc cái mà không những đang làm lu mờ đến vai trò của đảng cs mà còn là tiềm ẩn làm lung lay vị trí độc tôn cai trị. Thở phào nhẹ nhõm vì đảng đã làm được tất cả những gì cần làm để củng cố vị trí thống trị đất nước vĩnh viễn. Đảng rất đỗi tự hào vì được “nhân dân” gọi “đảng ta”, nhưng đảng có hiểu vì nhân dân sợ lẫn với “đảng tây”. Đất nước chỉ có một đảng, dân tộc Việt Nam chỉ có một đảng, một đảng chi phối toàn bộ các hoạt động trong đời sống xa hội. Tôi lần mò để ý xem đảng đã đi vào lòng người đến đâu, đi vào cuộc sống thế nào.
Cứ 6 tháng một lần viết kiểm điểm (vào dịp 6 tháng đầu năm và cuối năm) , khổ nhất là ngững người không có vi phạm khuyết điểm gì. Cố vắt óc nghĩ ra khuyết điểm gì đó để đưa vào bản kiểm điểm, không có không xong vì trong bản kiểm điểm bao giờ cũng có 2 phần, ưu điểm và khuyết điểm. Cực chẳng đã, tự nhận : “trong đấu tranh phê bình và tự phê bình con rụt rè”, cụm từ này hầu hết đảng viên naò cũng đưa vào và hết năm này sang năm khác vẫn phải sử dụng nó như một cẩm nang của mỗi đảng viên.
Mấy đảng viên đang ngồi viết cấp tốc bản kiểm điểm, một người nói bâng quơ gì đó tôi không nhớ nữa: đúng là trên đời chẳng có gì là tuyệt đối cả. Ông nhầm rồi, một người ngắt lời nói: ông thử viết vào bản kiểm điểm đảng viên của ông là tôi tương đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của đảng xem, mọi người cười ồ lên, người kia gãi đầu gãi tai tôi chịu, tôi chịu. Thế là cái học thuyết tương đối đã không đúng với đường lối của đảng csvn.
Tôi rất chạnh lòng vì tôi là một trong những người được cấp ủy giao phó đi triển khai các nghị quyết của đảng, khi được nghe mấy anh, chị em trong cơ quan kháo nhau: sợ nhất là phải đi học tập chính trị, nghe chẳng vào tai gì cả, buồn ngủ lắm. . . mấy cháu học sinh, sinh viên thì tỏ thái độ gay gắt: cháu ghét nhất là môn chủ nghĩa mác-lê nin, bọn cháu phải học cái đó để làm gì? , lằng nhằng, viển vông làm sao ấy. . .
Chuyện vào đảng càng những năm gần đây càng lạ lẫm. Cấp trên giao cho cấp dưới như giao chỉ tiêu kế hoạch nhà nước, đơn vị nào không hoàn thành sẽ bị gạt ra khỏi danh hiệu “chi, đảng bộ trong sạch, vững mạnh”, chỉ tiêu ấy cuối cùng được đổ lên đầu chi bộ cơ sở đảng. Được gặp một số thanh niên ở nông thôn ra học các lớp tìm hiểu về đảng, lớp bồi dưỡng đảng viên mới kết nạp, nhiều người than phiền: tự nhiên thấy bảo em phải đi học cảm tình đảng, em biết gì đâu, bọn em vào đảng để làm gì? , làm quan chẳng đến mình. . . và thực tế nhiều đảng viên mới kết nạp do phải đi tìm kế sinh nhai ở nơi khác bỏ đảng luôn, gia đình khó khăn không tham gia sinh hoạt được bỏ đảng luôn. Điều lạ nữa là không ít đảng viên đi thoát ly gia đình nay trở về địa phương cũng bỏ luôn. Đặc biệt là nhiều sỹ quan quân đội khi phục viên, xuất ngũ, về hưu cũng bỏ luôn. Lãnh đạo đảng ở địa phương tức lắm, cho đây là xúc phạm đến thanh danh của đảng nhưng cứ phải “ngậm bò hòn làm ngọt”
Một điều làm cho tôi tự nhiên thấy mất hết sự trân trọng của mình đối với đảng, đó là sự xu nịnh của khá nhiều những đảng viên có quyền chức. Câu chuyện xẩy ra khá lâu rồi mà tôi vẫn nhớ như in vì nó tác động sâu sắc đến tôi: một hôm được sinh hoạt ở một đảng bộ cơ quan khá lớn để tiến hành kiểm điểm đảng viên dịp cuối năm. Người đứng đầu cơ quan và là phó bí thư đảng ủy tiến hành kiểm điểm trước. Sau khi ông đọc kiểm điểm xong, bí thư đảng ủy và là phó thủ trưởng cơ quan chủ trì cuộc họp yêu cầu mọi người tham gia ý kiến góp ý với lãnh đạo. Không ai chịu phát biểu, làm cho chủ trì hội nghị phải chỉ định từng người phát biểu, rồi ông chủ trì phát biểu cuối cùng. Ông nói rất nhiều ưu điểm của vị lãnh đạo này.
Về khuyết điểm ông nhấn rất mạnh rằng: tôi đã nhiều lần nhắc nhở, phê bình thẳng thắn nhiều lần mà thấy đồng chí không tiến triển gì, lần này (ông nói) : với tinh thần nói thẳng, nói thật, dù phải mất lòng tôi cũng nói, tôi nói là vì sự nghiệp chung, vì sự sống còn của xí nghiệp này, vì cuộc sống của hàng trăm cán bộ, công nhân đang nằm trong tay, khối óc của đồng chí nên tôi phải nói để đồng chí sửa ngay. Mọi người nín thở để rồi ông nói gì, điều khủng khiếp gì sẽ giáng xuống đây. Ông tiếp tục với giọng vẫn gay gắt: khuyết điểm lớn nhất của đồng chí là không chịu giữ gìn sức khỏe của mình. mọi người cười ồ lên phá tan bầu không khí căng thẳng.
Năm 1985, thời đó, đảng đang tập trung xây dựng cấp huyện thành pháo đài, là đơn vị tự chủ cả về kinh tế-chính trị-quân sự. Tại trường đảng Nguyễn Ái Quốc Hà Nội, lúc đó có lớp học bồi dưỡng cho cán bộ chủ chốt cấp huyện, một hôm có lãnh đạo cao cấp của đảng và chính phủ đến thăm và nói chuyện. Tôi đang học ở đó và được đến nghe buổi nói chuyện hiếm có này. Người đến làTố Hữu, lúc đó là ủy viên bộ chính trị, phó chủ tịch thứ nhất hội đồng bộ trưởng, trưởng ban xây dựng và tăng cường cấp huyện của đảng, nhà nước.
Hội trường chật ních chờ vị lãnh đạo này. Khi ông bước vào hội trường, tất cả đứng dậy vỗ tay nồng nhiệt chào đón đúng theo hướng dẫn của ban tổ chức. Ông chào mọi người và trịnh trọng tuyên bố với mọi người: trước tiên tôi thông báo với các đồng chí tin vui . Rồi ông ngừng nói, cả hội trường lặng như tờ để chờ đón tin vui. Lát sau ông tuyên bố: tôi xin thông báo tin vui với các đồng chí là: đồng chí tổng bí thư Lê Duẩn rất quan tâm đến vấn đề xây dựng và tăng cường cấp huyện. Cả hội trường cười ồ lên rồi như họp chợ, mọi người bàn tán nhau cho đến khi ban tổ chức nhắc trật tự. Hôm sau trên trang nhất báo nhân dân đăng tải nguyên văn lời thông báo của nhà lãnh đạo Tố Hữu. Lúc giải lao mọi người chen nhau chụp ảnh với lãnh tụ, còn tôi lẩn ra quán uống trà.
Lãnh đạo đảng quan trọng như vậy đấy, nhưng trong thực tế tôi cũng thấy nó khác, khác đến nỗi khó hiểu. Nếu là chức bí thư đảng ở câp huyên, cấp xã, phường thì không nói làm gì, nhưng tôi thấy cái chức bí thư chi, đảng bộ ở cơ quan, xí nghiệp thì đưa đẩy nhau làm, có thể đây là nhiệm vụ kiêm nhiệm, chẳng có lương lậu gì cả, nhiều người nói: chỉ tội rách việc.
Vì vậy chức ấy thường là đẩy cho cấp phó thủ trưởng cơ quan làm, nhiều xí nghiệp phân công cho trưởng phòng hành chính đảm nhiệm. Cuộc họp đảng, thủ trưởng đơn vị đến dự chính là làm nhiệm vụ của người đảng viên, nhưng trong thực tế lúc nào cũng được giới thiệu như một cấp trên về dự. Các cuộc sinh hoạt đảng như vậy thường là muốn tổ chức bữa tươi, bí thư lúc nào cũng tranh thủ thủ trưởng cơ quan (chủ tài khoản) , viện trợ cho chút ít. Phải chăng đó là lý do khiến nhiều người không muốn làm công tác đảng, mặc dù vẫn biết “đảng ta là đảng cầm quyền”.
Qúa trình vận hành theo cơ chế “đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”đã gặp nhiều trắc trở giưa đảng lãnh đạo với chính quyền quản lý. Nhớ lại có lần lãnh đạo địa phương đi dự hội nghị của đơn vị quân đội cấp sư đoàn, trong giới thiệu đại biểu, ban tổ chức giới thiệu ông chủ tịch huyện trước, sau đó mới giới thiệu bí thư huyện ủy, mặc dù ông bí thư là tỉnh ủy viên. Mặt ông bí thư đỏ như gà chọi, hậm hực lắm. Trong bữa ăn, có người nhắc ông sư trưởng tế nhị rằng: ban tổ chức hôm nay có sơ xuất, ông sư trưởng nói thẳng thừng: trong quân đội tư lệnh là trên hết, chúng tôi chỉ biết ông chủ tịch ủy ban là to nhất vì ông quản lý, điều hành mọi công việc, tôi chỉ làm việc với ông chủ tịch các cấp chứ chưa bao giờ làm việc với bí thư đảng.
Có lẽ trong thực tế vai trò của đảng ngày càng bị lu mờ, nguy cơ này càng rất nguy hiểm khi nó được vận hành trong quân đội, công an và lực lượng vũ trang nói chung. Để cứu nguy vai trò của đảng ngày càng giảm thiểu trong đời sống xã hội, đảng đã có bước điều chỉnh quan trọng đó là: trong quân đội có chế độ chính ủy hoặc chính trị viên như trước đây, chức này ngang với chỉ huy trưởng để tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng. Các lực lượng khác và các cơ quan, doanh nghiệp gắn thủ trưởng, giám đốc kiêm bí thư đảng luôn.
Hiện đảng đang tìm nhiều phương kế để củng cố, lấy lại uy lực của mình, nhưng quần chúng nhân dân luôn là người có cách nhìn nhận sáng suốt, khách quan và đúng đắn. Mọi trò ảo thuật đều phản tác dụng trong thời đại ngày nay.
IV
“đảng cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đảng bao gồm những người tiên tiến nhất. . . “. Đó là tiêu chí của đảng cộng sản Việt Nam được thể hiện rất rõ ràng trong cương lĩnh, điều lệ, cho đến tất cả các văn kiện của đảng. Bởi nó là tiên tiến nhất, tiên phong nhất. . . nên nhiều người được khoác cho mình cái mác “hơn người”ấy bắt đầu tự cao, tự đại, tự cho mình đã hơn người.
Hồi tôi đang theo học lớp đại học tại chức do viện đại học mở Hà Nội tổ chức, tôi nhớ có vị giáo sư nói với lớp tôi: “cán bộ lãnh đạo đảng hiện nay như một con ngan, cũng biết bay nhưng phải gọi chim bằng cụ; cũng biết bơi nhưng so với vịt thì thua xa; cũng đi bộ được nhưng không thể bằng gà”. Tôi ngậm ngùi, hèn chi đất nước ta, dân tộc ta ngày càng tụt hậu so với thiên hạ bởi cứ để những con ngan hoạch định quốc kế dân sinh. Đến đây tôi chợt nhớ câu chuyện : có đoàn kiểm tra do tỉnh ủy quyết định đến một đơn vị làm nhiệm vụ thu ngân sách tiến hành kiểm tra các hoạt động của đơn vị, sau khi làm các thủ tục cần thiết, đoàn kiểm tra yêu cầu đơn vị đưa toàn bộ sổ sách, giấy tờ nộp cho đoàn để tiến hành làm việc.
Chấp hành lệnh của đoàn kiểm tra, đơn vị bật toàn bộ hệ thống máy tính và giao cho đoàn và nói : tất cả ở trong đó hết. Người này nhìn người kia lắc đầu, ông trưởng đoàn tuyên bố tạm dừng cuộc kiểm tra đối với đơn vị và ông phân bua ở đơn vị ông chưa được trang bị loại máy móc này nên không biết sử dụng. Chuyện cũng kể rằng có ông lãnh đạo đảng cao nhất, ở một địa phương, một hôm ông đến dự khai giảng năm học mới ở một trường trọng điểm của tỉnh, ông căn dặn học sinh: Trong thời đại ngày nay khi mà nước ta hòa nhập với thế giới, bình thường hóa quan hệ với Mỹ, các cháu không những phải học tiếng anh mà tiến tới còn phải học cả tiếng Mỹ nữa các cháu a.
Bất cứ ai đã là đảng viên cộng sản, được vào trường đảng học từ hệ trung cấp trở lên ra trường là có thể làm được lãnh đạo, các kiến thức khác không cần thiết bởi đã được trang bị học thuyết chủ nghĩa mác -lê nin, đỉnh cao của khoa học xã hội loài người. Trớ trêu thay thời kỳ xét ngạch bậc công chức, các văn bằng, chứng chỉ do các trường đảng từ tỉnh đến trung ương đều không được chính phủ chấp nhận, vì nó không nằm trong hệ thống các trường do bộ giáo dục quản lý (trừ trường đại học tuyên giáo) .
Vì vậy tuyệt đại đa số các cán bộ đang làm công tác xây dựng đảng, các tổ chức đoàn thể ở các địa phương chỉ có văn bằng chứng chỉ trong hệ thống trường đảng nên không thể xếp vào ngạch bậc công chức như cán sự hoặc chuyên viên được. Cú xốc bất ngờ làm cho uy lực của đảng nói chung, cán bộ làm công tác đảng, đoàn thể nói riêng bị giảm sút nghiêm trọng. Các cán bộ lãnh đạo đảng tỏ ra cay cú, bất bình cho rằng đảng đã bị chính quyền hạ nhục.
Từ đó người cán bộ của đảng trong con mắt của đội ngũ cán bộ công chức khác hẳn so với trước và những người làm công tác đảng cũng đã tự mình điều chỉnh cả về phong thái cũng như phát ngôn từ tốn hơn. Cũng từ đó việc đi học tại các trường đảng, tổ chức đảng phải ra tay cắt cử, coi đây là nhiệm vụ của đảng giao phó.
Tôi cũng thấy những điều bất cập của bộ máy được gọi là: “hệ thống chính trị”, bao gồm: đảng, nhà nước, các đoàn thể chính trị xã hội. Với tư cách là “lãnh tụ chính trị”, đảng tự tổ chức biên chế cho mình bộ máy đồ sộ không chịu thua kém bên nhà nước, chính phủ có bộ ngoại giao, đảng có ban đối ngoại; chính phủ có bộ nông nghiệp, đảng có ban nông nghiệp; chính phủ có ủy ban dân tộc, đảng có ban dân tôc. . . (tuy nhiên đến giờ có cắt giảm đi một số ban) và bên nhà nước có các cơ quan tư pháp, bên đảng có ban nội chính.
Hệ thống này được tổ chức đến các cấp địa phương. Ngoài ra còn bộ máy của các tổ chức đoàn thể nhân dân cũng đồ sộ không kém phần. Tất cả đều làm nhiệm vụ quản lý đất nước, vận động nhân dân chấp hành các chủ chương chính sách của đảng, nhà nước, dìu dắt nhân dân tiến lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua tư bản chủ nghĩa.
Nếu như các bộ máy này tự tìm nguồ thu, tựlo kinh phí cho những hoạt động của mình thì khỏi cần nói, đằng này tất cả đều ăn theo những đồng tiền đóng thuế của người dân. Là người có nhiều năm làm việc trong cơ quan đảng, nhà nước tôi thấy xấu hổ vì hàng năm cứ vào cuối năm, chuẩn bị bước sang năm mới lại diễn ra các cuộc cãi cọ rất gay gắt về việc phân bổ kinh phí cho các cơ quan đảng, chính quyền, các đoàn thể nhân dân, đơn vị nào cũng đưa ra vị trí, vai trò và tầm quan trọng của đơn vị mình hòng có được nhiều kinh phí để chi tiêu. Vào thời kỳ đó đâu đâu cũng thấy bàn luận, so tỵ giữa cơ quan này với cơ quan kia về kinh phí nhà nước cấp. Một đất nước đã nghèo mà còn đè lên đôi vai người dân những gánh nặng khổng lồ đến vậy thì làm sao dân tộc ta không kém thiên hạ.
Tôi thấy đảng luôn tự hào về tài “nghệ thuật lãnh đạo”của đảng. Đem chuyện này trao đổi với một số người dân thì họ nói: đảng có tài lừa bịp thì có (Một nhóm người ngồi kháo nhau mà tôi thấy họ đều nói đúng) . Họ nói rằng khi còn nhỏ đi học, sách giáo khoa cấp1 dạy rằng ở miền nam (đồng bằng sông cửu long) có giống lúa trời, quanh năm thóc chín, người dân cứ việc đi gặt hái không bao giờ hết, vựa thóc này có thể nuôi sống được toàn thể đồng bào cả nước ta. Hiện nay đế quốc Mỹ đang xâm chiếm, chúng vơ vét hết của cải của đồng bào miền nam, khi nào giải phóng, thống nhất tổ quốc thì tha hồ mà sung sướng, nay thống nhất nước nhà chẳng thấy lúa đâu, bài học ấy cũng biến mất.
“Cầm vàng còn sợ vàng rơi
Vào hợp tác xã đời dời ấm no”. . .
Một người đọc lại câu ca dao quen thuộc kiểu để châm chọc, mấy người khác chửi độc: khốn nạn cái hợp tác xã cấp thấp, cấp cao ấy, lùa dân vào một hố để chôn. Bây giờ thì tôi chẳng tin thằng cha nào hết, một người hăng hái nói tiếp: bác Hồ dặn sau khi thống nhất đất nước thì nhà nước miễn thuế cho nông dân ít nhất 2 năm, thế mà chúng nó dấu tiệt, dấu cho đến khi không dấu nổi nó mới chịu vâng lời bác dạy, ngay cả ngày chết của bác Hồ mà nó còn lừa dân thì chẳng có gì mà chúng nó không lừa .
Trở về nhà trong trạng thái mông lung suy nghĩ chẳng đâu vào đâu, tiết trời đầu xuân tô điểm cho những ngày tết Nguyên đán của dân tộc làm lòng người phấn trấn, vợi đi những căng thẳng, những gay gắt trong cuộc sống đời thường. Ngả lưng xuống giường cho giãn xương cốt bởi qua một ngày tiếp quản toàn những rượu, bia theo phong tục, tập quán của những ngày tết .
Lúc này tôi mới để tâm nghe chiếc loa truyền thanh của huyện suốt ngày ra rả chĩa vào nhà tôi làm cho nhiều khi rất khó chịu nhưng vẫn phải nghe. Tôi bật cười vì chợt nhớ đến có ông bạn là người hay say rượu, “tửu nhập, ngôn xuất”, ông đã xuất thì không ai có thể cắt ngang được. Hôm đến nhà tôi uống quá say, mọi người cứ để cho ông nói, gọi là để nhưng cũng chẳng ai xen được, vì cứ cất tiếng là bị ông quát bỏ. Đúng 11giờ trưa, chiếc loa truyền thanh bắt đầu phát với tần số âm lượng hết công suất. Ông ta chỉ tay về phía chiếc loa quát lớn “câm ngay”, loa vẫn không ngắt, rồi ông lại quát, tiếng loa lại to hơn, tức quá ông chửi đổng”đồ điếc lòi”.
Lúc này tôi bất đầu thiu thiu ngủ, chiếc loa truyền thanh chuyển tải chương trình phát thanh quân đội nhân dân đến với bàn dân thiên hạ, tôi cố tỉnh táo để nghe. Mở đầu chương trình lá tin khắp nơi thi đua lập thành tích”mừng đảng, mừng xuân”. Tôi băn khoăn vì tôi vừa đi một số nơi về, thủ đô Hà Nội có, Bắc giang, Lạng sơn có và cả nhiều vùng nông thôn có, tôi chẳng thấy ở đâu có động thái nào chứng tỏ đang nô nức lập thành tích chào mừng ngày sinh nhật đảng. Ngay cả việc mừng đảng tôi cũng chẳng thấy ai đả động đến. Những ngày tết mọi người chỉ chúc nhau mừng xuân năm mới, chúc nhau sức khỏe, làm ăn phát đạt.
Tuyệt nhiên tôi chưa thấy người nào từ những người có học vấn cao, tri thức rộng, những người bình thường, những người không bình thường cho đến ngững người thần kinh không ổn định hoặc những gã nát rượu bét nhè cũng không hề có lời nào nói đến việc mừng đảng, lại càng không thấy có những việc làm thiết thực nào để kính dâng lên đảng.
Phải chăng nó diễn ra ở một vùng xa xôi hẻo lánh mà tôi không thể biết được, hoặc ở một nơi thiên đình nào đó mà mắt thường tôi không thể nhìn thấy .
V
Nằm trên giường nghe chương trình phát thanh quân đội nhân dân, tôi cứ để trôi theo dòng suy nghĩ tản mạn. Quân đội là của nhân dân, từ nhân dân mà ra, do nhân dân nuôi dưỡng. Ở các nước dân chủ, văn minh quân đội chỉ làm nhiệm vụ theo quy định của hiến pháp và pháp luật, nhà nước trực tiếp quản lý, điều hành quân đội. Quân đội không thể là công cụ của bất cứ một chính đảng nào, nhiệm vụ thiêng liêng nhất của quân đội là bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của tổ quốc. Quân đội nhân dân Việt Nam, nhiệm vụ hàng đầu lại là bảo vệ đảng, cụm từ đinh tai nhức óc được lặp đi, lặp lại trong các chương trình phát thanh quân đội: “quân đội ta trung với đảng, hiếu với dân. . . “. Một lực lượng hùng hậu, được trang bị các phương tiện và vũ khí tối tân, được chăm lo bằng những đồng tiền thuế của nhân dân đóng góp mà nhiệm vụ hàng đầu là để bảo vệ cho sự tồn tại của một chính đảng thì quả là thiên hạ dễ có mấy tay, điều này đã nói lên:
Một là đảng đã tự tách mình ra khỏi nhân dân, tự cho mình là siêu nhân, đứng trên nhân dân, trên dân tộc, đặt lợi ích của đảng lên trên lợi ích dân tộc. . . chính bởi thế nên mới tự quy định cho mình một chế độ riêng, một chế độ đặc biệt, một chế độ bất bình thường. Nếu đảng với nhân dân là một, đảng ở trong nhân dân, vì nhân dân phục vụ, lợi ích của đảng nằm trong lợi ích của nhân dân thì quân đội chỉ làm nhiệm vụ trung với nước, hiếu với dân thì đã là đủ.
Hai là nguy cơ của đảng cầm quyền mà đảng đã nhận thấy. Để bảo tồn chế độ độc trị, không có con đường nào khác mà là con đường rễ nhất, hiệu quả nhất là lấy quân đội làm lá chắn để bảo vệ, để răn đe, để hậu thuẫn cho sự tồn tại.
Ai cũng biết Việt Nam là đất nước không rộng, người chưa đông, kinh tế chưa phát triển nên việc xây dựng quân đội chính quy, hiện đại còn những hạn chế. Tuy nhiên không ai phủ nhận quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội anh hùng, nhưng có một quân đội mà”càng đánh càng mạnh, càng đánh càng thắng, trăm trận trăm thắng, kẻ thù nào cũng đánh thắng”như quân đội nhân dân Việt Nam thì trên thế giới này chắc hẳn là không kiếm đâu ra.
Tôi không hiểu tại sao đảng luôn chọn cách nói lấy được, cách nói khác thường, cách nói coi thường người nghe, cách nói mị dân mà không hề ngượng mồm, phải chăng đây là cách nói vốn có, cách nói đặc thù, cách nói cố hữu của bộ máy tuyên truyền của đảng cộng sản. Hơn thế nữa đảng còn rất tự hào cho đây là một trong những tài “nghệ thuật lãnh đạo”của đảng, là một trong những bí quyêt rất thành công của đảng.
Công bằng mà nói thì đảng cũng “tài”thật, không tài sao được khi mà đảng nhìn thấy đất nước ta đang sống trong áp bức, nô lệ, lòng khao khát của mỗi người dân là mong mỏi có được độc lập dân tộc, thoát khỏi ách thống trị của thực dân pháp, thấu hiểu được nỗi đau mất nước của nhân dân, nên ngay từ khi ra đời năm 1930, cương lĩnh đầu tiên của đảng đã chỉ ra rằng: sau khi hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, đảng sẽ đưa cả nước tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, xây dựng một xã hội mới, xã hội văn minh, mọi người sống với nhau chan hòa, bình đẳng, thương yêu nhau, một xã hội xóa bỏ chế độ người bóc lột người, một xã hội công bằng dân chủ gấp triệu lần xã hội tư bản, một xã hội do nhân dân làm chủ, nhà nước là nhà nước của dân, do dân và vì dân, là công bộc của dân, là đấy tớ trung thành của nhân dân. . . và . . .
Với những khẩu hiệu kêu như chuông vàng, với đường lối đi vào lòng người như vậy, đảng cộng sản Việt Nam đã tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân đi theo mình, không quản ngại gian khổ, hy sinh một lòng đi theo đảng, đoàn kết xung quanh đảng hoàn thành cách mạng dân tộc, giành được chính quyền trao tay đảng. Chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa là chính phủ đa nguyên chính trị, gồm nhiều đảng phái, nhiều tổ chức, nhiều nhân sỹ yêu nước tham gia.
Với tài thao lược của đảng, chỉ trong thời gian ngắn, đảng đã loại trừ được những thành phần phi cộng sản ra khỏi bộ máy chính phủ, thay vào đó là toàn bộ những đảng viên cộng sản cầm quyền. Đây cũng là cuộc cách mạng thể hiện sự “tài tình”của đảng, đảng tự hào nhờ có cách nói “vốn có”của đảng nên đã gặt hái được những thành công vang dội trên nhiều lĩnh vực trong suốt quá trình cai trị đất nước.
Trong suốt hai cuộc kháng chiến chống pháp và “chống mỹ cứu nước”đảng cũng luôn thành công trong việc vận dụng cái gọi là “nghệ thuật lãnh đạo”, trong đó công tác tuyên truyền đóng vai trò quan trọng để giành thắng lợi. Đảng đã kêu gọi nhân dân đoàn kết xung quanh đảng, một lòng đi theo đảng, tuyệt đối tin tưởng, trung thành với đảng vì đảng là đội quân tiên phong, đảng bao gồm những người tiên tiến nhất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, đảng luôn trung thành với lợi ích của nhân dân, của dân tộc. . . hàng triệu người đã dấn thân theo đảng lao vào cuộc chiến tàn khốc, đem lại vinh quang trước hết là cho đảng.
Cho đến ngày nay nhiều cựu chiến binh vẫn phải thốt lên đảng quá “tài tình”, đảng có cách nói làm cho mọi người sẵn sàng xông vào lửa như con thiêu thân, sẵn sàng hy sinh vì mục tiêu lý tưởng của đảng. Khi đảng đã giành được mục tiêu thì đảng quay ngoắt lại với những người đã hy sinh, cống hiến sức mình để hun đắp cho đảng quang vinh.
Kháng chiến thắng lợi, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, với đường lối tập trung mọi quyền lực về tay đảng, cơ chế tập trung quan liêu bao cấp tiếp tục duy trì và phát huy.
Khi mà nền kinh tế nước ta đã gần như hoàn toàn bị sụp đổ, đảng kêu gọi mọi người hãy “thắt lưng buộc bụng”để xây dựng chủ nghĩa xã hội, kiên quyết không theo tư bản chủ nghĩa vì đó là chế độ xấu xa, thối nát, đùng một cái đảng bảo phải thay đổi tư duy nhất là tư duy kinh tế, chấp nhận sự vận hành của cơ chế thị trường. Điều nực cười là cơ chế thị trường nó đã là vốn có trong thế giới tư bản, chính đảng đã ngăn cấm nó không cho nó được bén mảng đến đất nước mà đảng đang cai trị, vì sợ nó làm phai nhạt mục tiêu lý tưởng của chế độ.
Cái mà hàng trăm năm nay đảng vẫn nguyền rủa nó, vậy mà khi phải chấp nhận nó vì nếu không chế độ của đảng cộng sản tất yếu sẽ sụp đổ thì đảng đã không một chút ngượng ngùng khi tuyên bố với bàn dân thiên hạ là đảng đã sáng suốt, đảng khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới này, công lao này một lần nữa lại thuộc về đảng quang vinh.
Tôi còn rất nhớ năm 1990, có một lãnh tụ của đảng trong dịp đi thăm chúc tết các cháu thiếu nhi nhân ngày 1-6, lãnh tụ này tuyên bố với các cháu nhi đồng rắng: các cháu yêu quý, công cuộc đổi mới do đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã giành được những thành tựu to lớn. . . với một đối tượng là các cháu thiếu nhi mà lãnh tụ của đảng cũng không loại trừ để chuyển tải thông tin về công lao của đảng, thế mới biết bộ máy tuyên truyền của đảng như thế nào?
Cứ ngẫm lại là thấy ở Việt Nam mọi hoạt động trong đời sống xã hội mà đạt được những kết quả nhất định đều gắn với công lao của đảng, câu cửa miệng của các nhà lãnh đạo đảng các cấp là “cơm đảng, áo dân”, ai cũng biết đảng lấy đâu ra tiền, lấy đâu ra cơm, mấy đồng đảng phí do các đảng viên đóng góp không đủ để chi cho đảng mua giấy mực in ấn các nghị quyết của đảng. Thực tế thì đảng đang là gánh nặng đối với nhân dân, đối với đất nước vì đảng có bộ máy khổng lồ đang hàng ngày tiêu sài tiền bạc của nhân dân vậy mà đảng ngang nhiên tuyên bố tranh công với nhân dân, tự nhận tiền của nhân dân là tiền của đảng.
Ngày nay, khi mà toàn cầu hóa đã trở thành xu thế tất yếu của thời đại, người dân đã tiếp cận được nhiều luồng thông tin khác nhau, tất yếu sẽ có những nhận định, đánh giá về thời cuộc không còn mông muội như trước đây, vậy mà bộ máy tuyên truyền đồ sộ của đảng vẫn không hề chuyển dịch chút nào cả về phong cách, hình thức cũng như nội dung tuyên truyền, vẫn chứng nào tật ấy, vẫn ra rả nói không biết ngượng, nói lấy được, nói cho sướng mồm, không cần biết người nghe họ phản ứng thế nào, chẳng hạn: trong thời đại ngày nay, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội trước hết phải yêu đảng; trung với đảng là trung với nước, hiếu với dân. . .
Phàm những cái sắp mất đi thường hay hốt hoảng, đố kị, lóe lên sức mãnh liệt còn lại thể hiện sự tiếc nuối, sự tuyệt vọng của nó.
No comments:
Post a Comment