THẢO LUẬN THƠ VIỆT BẮC XIV

=



Phụ lục

Lời dẫn:

Ðể bạn đọc và bạn nghiên cứu đủ tài liệu tìm hiểu, bên cạnh sưu tập các bài báo trên, người sưu tầm in thêm sau đây tập thơ Việt Bắc theo văn bản 2 lần in thành sách riêng đầu tiên: bản in thứ nhất xong ngày 8.12.1954 và bản in thứ hai, xong ngày 15.4.1955. (NST) Tố Hữu Việt Bắc - tập thơ [Cùng một tác giả: Thơ (Hội Văn hóa Cứu quốc Việt Nam xuất bản 1946)] Nhân dân là bể Văn nghệ là thuyền Thuyền xô sóng dậy Sóng đẩy thuyền lên Thuyền ra khơi xa Gió căng buồm rộng Buồm là Lao động Gió là Ðảng ta Cá nước Tôi ở Vĩnh Yên lên Anh trên Sơn Cốt xuống Gặp nhau lưng đèo Nhe Bóng tre trùm mát rượi Anh là Vệ quốc quân Tôi là người cán bộ Hai đứa mỏi nhừ chân Nghỉ hơi ngồi một chỗ Gặp nhau mới lần đầu Họ tên nào có biết Anh người đâu, tôi đâu Gần nhau là thân thiết. Một thoáng lặng nhìn nhau Mắt đã tìm hỏi chuyện Ðôi bộ áo quần nâu Ðã âm thầm thương mến Giọt giọt mồ hôi rơi Trên má anh vàng nghệ Anh Vệ quốc quân ơi Sao mà yêu anh thế! Tôi nhích lại gần anh Người bạn đường anh dũng Anh chiến sĩ hiền lành Tì tay trên mũi súng Anh kể chuyện tôi nghe Trận chợ Ðồn chợ Rã Ta đánh giặc chạy re Hai đứa cười ha hả Rồi Bông Lau, Ỷ La Ba trăm thằng tan xác Cành cây móc thịt da Thối inh rừng Việt Bắc Tàu giặc đắm sông Lô Tha hồ mà uống nước Máu tanh đến bây giờ Chưa tan mùi bữa trước Mồm anh nở rất tươi Mặt anh vàng thắm lại Cánh đồng quê tháng mười Thơm nức mùa gặt hái Xa xôi đầu xóm tre xanh Có bà ru cháu nằm khoanh lòng già: Cháu ơi cháu lớn với bà Bố mày đi đánh giặc xa chưa về Cháu ngoan cháu ngủ đi nhe Mẹ mày ra chợ bán chè bán rau Bố đi đánh giặc còn lâu Mẹ mày cày cấy ruộng sâu tối ngày Anh có nghe thấy không Ơi người anh Vệ quốc? Chắc có lúc lòng anh Nhớ nhà anh nhớ lắm Ơi người bạn hiền lành Mắt nhìn xa đăm đắm Trưa nay trên đèo cao Ta say sưa vài phút Chia nhau điếu thuốc lào Nào anh hút tôi hút Rồi lát nữa chia đôi Anh về xuôi tôi ngược Lòng anh và lòng tôi Mang nặng tình cá nước 1947 Phá đường Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế Gió qua rừng Ðèo Khế gió sang Em là con gái Bắc Giang Rét thì mặc rét, nước làng em lo Nhà em phơi lúa chưa khô Ngô chửa vào bồ, sắn thái chưa xong Nhà em con bế con bồng Em cũng theo chồng đi phá đường quan Con ơi con ngủ cho ngoan Sang canh trăng lặn buổi tan mẹ về Trên đồi quê Trăng non mới hé Ðường thì dài, hố xẻ chưa sâu Chưa sâu thì cuốc cho sâu Có anh có chị cùng nhau ta đào Hì hà hì hục Lục cục lào cào Anh cuốc em cuốc Ðá lở đất nhào Nào anh bên trai Nào em bên nữ Ta thi nhau thử Ai nào hơn ai! Anh tài thì em cũng tài Ðường dài ta xẻ, sức dai ngại gì Ðường đi ngoắt ngoéo chữ chi Hố ngang hố dọc chữ i chữ tờ Thằng Tây mà cứ vẩn vơ Có hố này chờ chôn sống mày đây Ớ anh ớ chị nhanh tay Nhanh tay ta cuốc, chôn thây quân thù Ðêm nay gió rét trăng lu Rộn nghe tiếng cuốc chiến khu phá đường... 1948 Bà mẹ Việt Bắc Ðêm nay trên sàn Bập bùng ngọn lửa Mé kề nguồn cơn Chuyện nhà chuyện cửa: Con mé có ba Trai hai gái một Gái gả chồng xa Trai còn đứa rốt Thằng hai ngày trước Trồn vào chiến khu Nó đi cứu nước Làm lính cụ Hồ. Một hôm lính lệ Theo thằng quan Châu Ðến nhà hoạnh họe Con mày đi đâu? Tôi sợ khiếp quá Lạnh chân lạnh tay Ðứng trơ như đá Hồn bay vía bay Ông Ké lắc đầu Một hai không biết Nó đỏ mũi trâu "Nói không, ông giết!" Nó giật mái tranh Nó tìm lục khắp Lấc láo nhìn quanh Như thằng ăn cắp Nó tung đĩa bát Nó đập héc vài [1] Nó gầm nó quát Ðá đít tạt tai Suốt ngày nó phá Nó chẳng thấy gì Nó trói thằng cả Lôi ông Ké đi Nó khảo nó tra Bố con nhừ tử Rồi tha ông già Còn con nó giữ Nó nộp cho Tây Ðày đâu không biết Biền biệt lâu ngày Nghe đồn nó chết Nó lành như đất Tội nghiệp con tôi Tây nó giết mất Con ơi, con ơi! Phên nan gió lọt lạnh lùng Ngọn lửa bập bùng mé khóc rưng rưng Nghẹn ngào chuyện cũ nửa chừng Từ đó ở nhà Gieo neo túng quá Hai ông bà già Vợ thằng con cả Rồi ông Ké mất Nhà lại còn hai Mẹ con quần quật Kiếm ăn qua ngày Bữa đói bữa no Chạy quanh chẳng đủ Ngày đôi bát ngô Lên rừng đào củ Tưởng rồi chết tất Biết đâu có ngày Trời còn có mắt Cụ Hồ về ngay Cụ Hồ ra lệnh Ðuổi Nhật đuổi Tây Cụ Hồ cho đánh Lấy hết châu này. Thằng Châu con chó Cúp đuôi chạy dài Mả bố nhà nó Nịnh Tây hết thời Ôi trời sướng quá Dân kéo về Châu Rầm rập hể hả Mổ bò mổ trâu Cờ treo đỏ chói Trên nóc trên cây Pí lè [2] inh ỏi Suốt đêm suốt ngày Cụ Hồ mở nước Chia thóc cho dân Tôi cũng lĩnh được Tôi cũng có phần Rồi ba tháng sau Thằng hai ngày trước Chẳng biết ở đâu Chạy về bất chợt Thoạt trông thấy nó Tôi chẳng biết ai Nó cao hơn bố Tôi chỉ bằng vai Bộ nó rõ oai Vai thì đeo súng Ngực tréo hai quai Áo thì thắt bụng Ðầu nó đội mũ Có cái sao vàng Trước nó lam lũ Bây giờ thấy sang Tôi ôm lấy nó Tôi kể trước sau Nỗi nhà mất bố Nỗi anh chết tù Mắt nó đỏ nọc Nó cầm tay tôi: Mé ơi đừng khóc Nước Ðộc lập rồi! Tôi bảo con tôi: Mày đi tao nhớ Tuổi đã lớn rồi Liệu mà cưới vợ Nó chỉ cười khì Vợ con gì gấp! Con còn phải đi Giữ gìn Ðộc lập! Ở chơi ít bữa Nó hát cả ngày Dọn nhà sửa cửa Xới vườn luôn tay Rồi nó xung phong Vào Nam đánh giặc Bao giờ giặc xong Lại về Việt Bắc! Tôi bảo: mày đi Mày lo cho khỏe Ðừng nghĩ lo gì Ở nhà có mé... Từ ấy đến nay Ngày đêm tôi khấn Tôi mong có ngày Nó về, thắng trận... Giữa thành phố trụi Ðến làm chi đây? Ta đã biết Ðô thành ta phá hết, lâu rồi! Tìm chi đây giữa đống gạch vôi Hoang tàn đổ nát? Ta đi trên đường đá rát Ðông lạnh ghê người Chiếc lá vèo rơi xuống cỏ Tường xiêu loét đỏ Mái gãy sườn đen Mảng buồng son kính vỡ rêu lên Ô cửa mắt tròn thăm thẳm Ai lên tiền tuyến đường muôn dặm? Lại ngồi dưới gốc di lăng ở đây còn có ai chăng với mình? - Có! - Ai nói đó? A! các anh chiến lũy! Sắt gỗ giăng thành Cả các anh Những di lăng, sấu, gạo Không tiếc lá cành xanh Vật ngang đường cản giặc Các anh nữa, những dòng chữ sắc - Thân cây tảng đá góc phòng - Phá tan tấn công Mùa Ðông của Pháp Bằng than bằng gạch bằng sơn Nét muôn tay hằn vạn đại căm hờn. Ta lại bước đi trên đường đá rát Gõ gót vui nghe tiếng hát Của mỗi hòn gạch nát mỗi cành khô: Ngày mai về lại Thủ đô Ngày mai sống lại từng mô đất này, Ngày mai xanh lại từng cây Ngày mai lại đẹp hơn rày hơn xưa, Mùa đông dài lạnh sẽ qua Phố ta lại dựng, nhà ta lại về, Bàn tay đã nắm lời thề Ra đi quyết phá, ngày về sẽ xây Từ trong đổ nát hôm nay Ngày mai đã đến từng giây từng giờ... 1947 Lên tây Bắc Sang nay ra trận lên Tây Bắc Hai đứa ta cùng đi đánh giặc Tay dao tay súng gạo đầy bao Chân cứng đạp rừng gai đá sắc Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều Bóng dài lên đỉnh dốc cheo leo Núi không đè nổi vai vươn tới Lá ngụy trang reo với gió đèo Quê hương anh đó gió sương mù Và rú rừng đây của chiến khu Cỏ ngập đồng khô mờ lối cũ Tan hoang làng cháy khói căm thù Anh đi tìm giặc, tôi tìm anh Người lính trường chinh áo mỏng manh Mỗi bước vàng theo đồng lúa chín Lửa vui từng mái nứa tươi xanh Po Tào Mường Khủa Mường Tranh Mường La Hát Lót chân anh đã từng Anh về cối lại vang rừng Chim reo quanh mái, gà mừng dưới sân Anh về sáo lại ái ân Ðêm trăng hò hẹn trong ngần tiếng ca Nhưng rồi khói từ xa gió thổi Núi kêu anh bộ đội lên đường Lại những ngày đi, vắt với sương Ngô bung, xôi nhạt, nước lưng bương Ðên mưa rình giặc tai thao thức Mùa lại mùa qua rét nhức xương Ai biết trưa nay giữa bụi bờ Anh nằm sưởi nắng mắt lơ mơ Tôi ngồi không ngủ nghe anh thở Khe khẽ lòng ngâm lên tiếng thơ 1948 Bao giờ hết giặc Bà bủ nằm ổ chuối khô Bà bủ không ngủ bà lo bời bời Ðêm nay tháng chạp mồng mười Vài mươi bữa nữa Tết rồi hết năm Bà bủ không ngủ bà nằm Bao giờ thằng út về thăm một kỳ? Từ ngày nó bước ra đi Nó đi Giải Phóng đến khi nào về? Bao giờ hết giặc về quê? Ðêm đêm bà bủ nằm mê khấn thầm Bà bủ không ngủ bà nằm Càng lo càng nghĩ càng căm càng thù Ngoài phên gió núi ù ù Mưa đêm mưa tự chiến khu mưa về Ðêm nay bộ đội rừng khe Mưa ướt dầm dề, gió buốt chân tay Nó đi đánh giặc đêm này Bước run bước ngã bước lầy bước trơn Nhà còn ổ chuối lửa rơm Nó đi đánh giặc đêm hôm sưởi gì? Năm xưa cơm củ ngon chi Năm nay cơm gié nhà thì vắng con Bà bủ gan ruột bồn chồn Con gà đã gáy đầu thôn sáng rồi. 1948 Bầm ơi Ai về thăm mẹ quê ta Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm Bầm ơi có rét không bầm Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùn Bầm ra ruộng cấy bầm run Chân lội dưới bùn, tay cấy mạ non Mạ non bầm cấy mấy đon Ruột gan bầm lại thương con mấy lần Mưa phùn ướt áo tứ thân Mưa bao nhiêu hạt, thương bầm bấy nhiêu Bầm ơi sớm sớm chiều chiều Thương con bầm chớ lo nhiều bầm nghe Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm Con đi đánh giặc mười năm Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi Con ra tiền tuyến xa xuôi Yêu bầm yêu nước cả đôi mẹ hiền Nhớ thương con, bầm yên tâm nhé Bầm của con, mẹ Vệ quốc quân Con đi xa cũng như gần Anh em đồng chí quây quần là con Bầm yêu con yêu luôn đồng chí Bầm quý con, bầm quý anh em Bầm ơi, liền khúc ruột mềm Có con có mẹ còn thêm đồng bào Con đi mỗi bước gian lao Xa bầm nhưng lại có bao nhiêu bầm Bao bà cụ từ tâm làm mẹ Yêu quý con như đẻ con ra Cho con nào áo nào quà Cho củi con sưởi cho nhà nghỉ ngơi Con đi, con lớn lên rồi Chỉ thương bầm ở nhà ngồi nhớ con Nhớ con, bầm nhé đừng buồn Giặc tan, con lại về luôn với bầm. Mẹ già tóc bạc hoa râm Chiều nay chắc cũng nghe thầm tiếng con... 1948 Lượm Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè Cháu bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng - Cháu đi liên lạc Vui lắm chú à Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà! Cháu cười híp mí Má đỏ bồ quân - Thôi chào đồng chí! Cháu đi xa dần Cháu đi đường cháu Chú lên đường ra Ðến nay tháng sáu Chợt nghe tin nhà. Ra thế Lượm ơi! Một hôm nào đó Như bao hôm nào Chú đồng chí nhỏ Bỏ thư vào bao Vụt qua mặt trận Ðạn bay vèo vèo Thư đề "Thượng khẩn" Sợ chi hiểm nghèo Ðường quê vắng vẻ Lúa trổ đòng đòng Ca lô chú bé Nhấp nhô trên đồng Bỗng lòe chớp đỏ Thôi rồi, Lượm ơi! Chú đồng chí nhỏ Một giòng máu tươi! Cháu nằm trên lúa Tay nắm chặt bông Lúa thơm mùi sữa Hồn bay giữa đồng Lượm ơi, còn không? Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng 1949 Em bé Triều Tiên Em bé Triều Tiên ơi Mẹ của em đâu rồi? Tìm đâu mẹ của em Có ai đây mà hỏi Giặc bồn bề lửa khói Xác ai nằm ngổn ngang Bãi tuyết lặng quanh làng Phố đổ nhà hoang vắng Mẹ của em đấy ư Cái thân trắng lắc lư Ðầu giây treo lủng lẳng? Cha của em đấy ư Cái đầu lâu rũ tóc Máu chảy dài thân cọc? Không, không phải em ơi Mẹ của em đây rồi! Mẹ em đây người dân công tải đạn Mẹ em đây người nữ cứu thương Cha em đây giữa chiến trường Mặt đen khói đạn, chặn đường giặc lui Anh của em đã đến đây rồi Anh chí nguyện Con bác Mao đã đến Anh đã đến bên nôi em cháy dở Với cha em giết hết loài man rợ Cho mẹ em xây lại tổ mềm Cho em sướng cho em ca múa Trên đồng hoa bãi lúa Nhịp sóng vui muôn thuở của Triều Tiên Bé em ơi giữa súng rền Ngày mai tươi mát hát trên đất Triều... 1951 Bắn Chúng ta ở đây Trên đầu chúng nó Ðại bác ta sau rèm tre nghểnh cổ Trông xuống khoanh đồi đỏ Ngon như một đĩa thịt bò tươi Dưới kia chúng nó đang cười Cười đi nhé, chúng bay ơi, rồi chết! Bao đồng chí của ta bay đã giết Chặt đầu cắm cọc phơi khô Chị em ta, bay căng thịt lõa lồ Con em ta bay quẳng chân vào lửa Lúa ngô ta bay cướp về cho ngựa Xóm làng ta bay đốt cháy tan hoang! Chúng bay cười?
- Ðến giờ chưa đồng chí?Năm phút nữa? Sao mà lâu thế nhỉ! Anh pháo binh anh còn đợi chờ gì? Anh còn trông anh còn ngắm từng ly Anh sửa lại cho ngay nòng súng Chúc đồng chí bắn thẳng vào cho đúng Xé tan đồn nát xác chúng ra! Có tiếng kèn gì thổi dưới đồi xa Cờ chúng nó phất phơ đầu cột ấy Chúng nó chào cờ! Ôi lá cờ hôi tanh biết mấy Kéo bao lần qua máu của ta! Anh pháo binh anh chưa bắn đi à? Một phút nữa? Ðầu tôi cháy bùng lên như cục lửa Sướng bao nhiêu chốc nữa sẽ thành than Sẽ ra tro tất cả trại đồn tan Thây chúng nó tung lên từng miếng đỏ Ðầu chúng nó óc phụt ra ngoài sọ Ơi các anh xung kích dưới cỏ âm thầm Hãy sẵn sàng tay mác nhảy lên đâm Giết, bắt sống, không mống nào được thoát! Anh đại bác, tôi chờ anh để hát! 1948 Voi [3] Voi là voi ơi Voi yêu voi quý Voi nằm voi nghỉ Voi nghỉ voi chơi Voi là voi ơi Voi ta đầu thép Voi cong chân đẹp Voi nghểnh vòi cười Voi là voi ơi Voi con voi mẹ Voi nặng voi nhẹ Nào đi, trưa rồi! Voi là voi ơi Voi đi đánh nhé Voi gầm voi ré Voi xé tơi bời Ta bế ta bồng Voi lên ta vác Vai ta vai sắt Chân ta chân đồng Ta đi qua rừng Lau tre san sát Voi nghe ta hát Núi dội vang lừng Ta đi lên đèo Ta leo lên dốc Voi ơi khó nhọc Khó nhọc cũng trèo Con đường gieo neo Là đường Vệ Quốc Tha hồ đèo dốc Ta hò ta reo Voi là voi ơi Ðường đi dằng dặc Chông gai cũng mặc Ta vui ta cười Một tí nữa thôi Ðứng trên đầu địch Nhanh lên đến đích Tới rồi voi ơi! Hoan hô voi ta Hoan hô Vệ pháo Yêu voi cởi áo Lau cho voi nhà Nào Voi nào Vệ Ta quyết một lòng Voi hăng voi nhé Trận này lập công! 1948 Ðợi anh về (dịch thơ Simonov) Em ơi đợi anh về Ðợi anh hoài em nhé Mưa có rơi dầm dề Ngày có dài lê thê Em ơi em, cứ đợi. Dù tuyết rơi gió nổi Dù nắng cháy em ơi Bạn cũ có quên rồi Ðợi anh về em nhé! Tin anh dù vắng vẻ Lòng ai dù tái tê Chẳng mong chi người về Thì em ơi cứ đợi! Em ơi em, cứ đợi! Dù ai nhớ thương ai Chẳng mong có ngày mai Dù mẹ già con dại Hết mong anh trở lại Dù bạn viếng hồn anh Yên nghỉ nấm mồ xanh Nâng chén tình dốc cạn Thì em ơi mặc bạn Ðợi anh hoài em nghe Tin rằng anh sắp về! Ðợi anh anh lại về Trông chết cười ngạo nghễ Ai ngày xưa rơi lệ Hẳn cho sự tình cờ Nào có biết bao giờ Bởi vì em ước vọng Bởi vì em trông ngóng Tan giặc bước đường quê Anh của em lại về Vì sao anh chẳng chết? Nào bao giờ ai biết Có gì đâu em ơi Chỉ vì không ai người Biết như em chờ đợi. 1947 Bài ca của người du kích (dịch dân ca Nam Tư) - Anh ơi mau trở về quê Vợ anh vò võ một bề canh suông - Thương chồng em hãy theo chồng Ở đây chiến đấu, anh không thể về! - Anh ơi mau trở về quê Con anh nó khóc đỏ hoe cả tròng - Con tôi có khó giòng giòng Ở đây chiến đấu, cha không thể về! - Anh ơi mau trở về quê Mẹ anh già yếu bên hè chờ mong - Mẹ ơi đừng giận đừng trông Ở đây chiến đấu, con không thể về - Anh ơi mau trở về quê Nhà anh giặc đốt đã loe lửa hồng - Cháy nhà thì cháy cam lòng Ở đây chiến đấy, tôi không thể về! - Anh ơi mau trở về quê Ðời anh chết trẻ làm gì uổng thân - Tôi dù chết mất tuổi xuân Miễn là thắng lợi, được phần tự do 1948 Cho đời tự do (dịch dân ca Nam Tư) Chuyện rằng ở xứ Coóc-đon Có người mẹ đến mồ con sụt sùi Khóc rằng: Con của mẹ ơi Con vàng con ngọc bỏ đời đi đâu Ðể cho bố khóc mẹ sầu Ðất ơi trả lại con đầu cho ta Con nghe thấy tiếng mẹ già - Mẹ ơi, đừng khóc nữa mà héo hon Ðất đen phủ nặng mình con Nhưng giòng nước mắt mẹ còn nặng hơn Mẹ đừng khóc bên mồ con nữa Trở về lo nhà cửa mẹ ơi Nhắn cho nhà biết một lời Rằng con mẹ chết cho đời tự do 1949 A-Liêu-sa nhớ chăng (dịch thơ Simonov) A-liêu-sa nhớ chăng Những con đường Smô-lăng Mưa dầm dề dai dẳng Các chị em nhọc nhằn từng chặng Ngực gầy ôm vò sữa che mưa Thầm lau nước mắt tiễn đưa Lạy trời phù hộ cho ta lên đường Thân gái cũng can trường chiến sĩ Yêu quê hương hùng vĩ Như lòng xưa chứa chan Cồn xanh quanh quất đường quan Bước đi trăm dặm mà ngàn lệ sa Xóm làng trắng bãi tha ma Chừng đây hồn nước non Nga tụ về Chừng đây sau dậu rào quê Tổ tiên giang cánh chở che cho mình Rủ nhau về họp cầu xin Thương đàn con cháu chẳng tin có trời Ta đã biết bạn ơi đất nước Ðâu chỉ nhà ta được nâng niu Mà làng quê những sớm chiều Với cây giá gỗ thân yêu bên mồ A-liêu-sa nhớ Bô-ri-xốp Tiếng khóc than xé ruột nhà nào Lệ người thiếu nữ tuôn trào Và người mẹ góa mái đầu hoa râm Áo tang trắng lạnh ướt đầm Biết làm sao nói biết làm sao khuây Xót lòng ta tính sao đây Nhưng người mẹ đã đoán ngay nhủ mình: - Các con ơi buổi chiến tranh Ði đi mẹ đợi các anh trở về Chúng tôi đợi các anh về! Rừng xanh vọng tiếng đồng quê nhắn lời Rừng xưa quê cũ xa rồi Ðêm đêm còn vọng giọng lời thiết tha Bạn với ta xông pha lửa đạn Nguy bao phen thoát nạn sống còn Lòng càng vui với nước non Nước non Nga ta yêu dấu Ta vui với đời ta chiến đấu Trên đất đau thương xương máu gia đình Ta vui vì mẹ Nga sinh Vui vì một sớm chiến chinh lên đường Có người vợ rất yêu thương Hôn ta ba bận, lệ thường tiễn đưa 1949 Hành khúc (dịch thơ Aragon) Giữa hồi phản phúc Tối đen tù ngục Suối đã đục giòng Chỉ lệ còn trong Tai nghe những tiếng ré điên cuồng Những lời tán tỉnh, lời quay quắt Giặc xanh [4] đến với lũ diều hâu Che ánh mặt trời, đen mặt đất Chúng bảo ta : Rồi bay đói khát Và giằng tay cướp bát cơm ta Chúng bảo ta: Rồi bay chết rét Và dân ta ăn tuyết nằm băng Chúng bảo ta: Phải quăng đốt sách Chủ đi đâu, chó xích theo sau Chúng bảo ta: Cúi đầu tôi mọi Phải phục tùng không nói năng chi Chúng bảo ta: Tất cả phải quỳ Những đứa khỏe thì đi sang Ðức Chúng bảo ta: Tên này vào ngục Những tên kia tống cổ đi đày Nhưng chúng quên còn những người ngay Lòng căm giận và bao người trẻ Nhưng chúng quên quyết tâm bao kẻ Mất hay còn một lẽ mà thôi Chúng ta như ào ào gió lốc Chúng ta như lửa bốc trong lò Phất cờ lên dành lại tự do Không liều lĩnh, không hy sinh vô ích Chúng ta đi đánh quân thù địch Chúng ta đi cứu nước non ta! Ðuổi đuổi đi những thằng chủ mới Quân giặc cướp, giết người, quân phản bội Phân rõ trắng đen, phân rõ chính tà Phải xứng danh Tổ quốc chúng ta! Phải giành lại từ tay gian ác Từng trái đồi ngọn núi vườn hoa Phải giành lại từ tay quân giặc Từng cửa nhà mồ mả ông cha Bao đồng cỏ ngàn xưa đẫm máu Và cả trời hiền hậu bao la Mây không vẩn giặc không còn bóng Tất tất cả kêu lên giải phóng Những gì ta yêu phải cứu thoát ra Tự mình ta, tự mình ta. 1950 Nếu thầy mẹ chết (dịch thơ Ethel Rosenberg) Nếu thầy mẹ chết, mai sau Các con sẽ hiểu vì đâu bỗng ngừng Ðời xuân tiếng hát nửa chừng Sách còn để mở, tay dừng giữa trang Việc còn để đó dở dang Vì đâu nửa kiếp lỡ làng bỗng rơi! Cũng đừng khóc nữa con ơi Vì đâu giá họa những lời vu oan Vì đâu nước mắt chảy tràn Vì đâu vùi dập muôn vàn bất công Nỗi niềm ngay thẳng trắng trong Mai sau người sẽ rõ lòng mẹ cha! Mai sau đời sẽ hát ca Mai sau cây cỏ nở hoa trên mồ Ðời ta phơi phới tự do Hòa bình thân ái tắt lò chiến tranh Các con đem tuổi xuân xanh Cần lao xây dựng lòng thành vui tươi Tin yêu giá trị con người Mà thầy mẹ giữ trọn đời cho con


1953
[1]Chảo trâu.[2]Kèn ở miền ngược.[3]Ðại bác.[4]Giặc Ðức mặc quần áo xanh.


==