KIM CỔ KỲ QUAN
quyển IX
KIỂNG TIÊN
ĐOẠN II
tr.274-278; cột 12-20
ĐOẠN II
tr274- cột 12
tr274- cột 12
464. Trải xem đời kiểng vật thon von
Nhỉn cõi thọ nước non thong thả
Dồi dạ ngọc phủi rồi tai quả (1)
Trau lòng son thong thả non bồng
Chốn Tiên-nga toại chí an lòng
Nơi am tự chập chồng bạch ngọc
470.Nhớ những thuở tràng văn ăn học
Sầu những con mưu độc hại ngô
Giữ một lòng tưởng đạo nam mô
Mặc thế sự Gia-tô trối kệ
Ví chẳng khác chi đời U Lệ (2).
475.Người gọi rằng mưu vệ tử tôn (3)
Khen cho người dại học làm khôn
Mà chưng mặt tử tôn Trời Phật
Ví chẳng khác chi loài súc vật
Đừng đem lời nói Phật rằng ma
480.Miệng tụng kinh lớn tiếng ngâm nga
Phật Trời bỏ tưởng ma quì lạy
Loài săng cỏ (4) biết chi ngay vạy
Người ăn cơm không biết vạy ngay
274- 13
Đất Nam-kỳ không phải đất Tây
485. Người niệm Phật dạ bây mong báo
Cai các việc làm đơn tỏ cáo
Nước Nam-kỳ lo báo ơn Tây
Lòng dặn lòng tưởng chữ thảo ngay
Đây tôi cũng đầu Tây báo bổ
490.Nghĩ coi lại tiên tông cố tổ
Chôn cất nào mà khổ Nam-bang
Câm hờn loài súc nghiệt mưu gian
Nó mong hại Nam-bang nhiều khoản
Mắt đoái thấy thung reo rảng rảng
495.Cảnh non bồng xao lãng tại mình
Nước nào thời cũng nước thiên đình
Chớ chẳng phải nước minh rằng mạnh
Trời Phật khiến chịu bề đói lạnh
Ai giữ lòng hiếu hạnh thời nên
500. Đồng Cấn-lố sau cũng bề trên
Sông ngang dọc hai bên phố xá
Vàm Hồng-ngự thi thiềng núi đá
Đất Cà-mau phố xá cũng nhiều
Thương muôn dân xao xác mỗi chiều
505.Cám trung hậu cũng nhiều lời để
việc Linh-láng việc coi thời dễ
Suy nghĩ lòng xiết kể đắng cay
Nghiệm nghĩ ra mới biết dở hay
Không tưởng đạo đắng cay cho đó
510.Khó mới khôn khôn thời chịu khó
Để nào hay mắt ngó tai ngơ
Cám thương vì vợ yếu con thơ
Thân bịnh hoạn ngẩn ngơ danh lợi
Nhớ cõi thọ sớm trông tối đợi
515. Cõi dương gian danh lợi mặc ai
Nghĩ trong lòng nói động hai tai
Kiểng trần thế ai ai phải vậy
Già thời nương kím cang (5) làm gậy
Trẻ lại chê già bậy dạy đời
520.Cũ mà xưa tiếng nói nhiều lời
Cám thương nỗi trẻ đời khôn quỉ
Lòng thảm thiết tấm lòng năn nỉ
Mình nghĩ mình ai nghĩ cho ai
Nghĩ mà coi mỏi mệt hai vai
525. Nhơn cư hiểm đường mai (6) lo liệu
275- 14
Nhìn dấu thỏ dậm hoè nặng trĩu
Nẻo sỏi sành phải chịu chưn ( chân) treo
Miệng ngâm câu Lý Bạch lên eo
Đá chập chồng nương theo điểu tích (7)
530. Cơm thế gian ăn nhiều vô ích
Phải lo bề dấu tích nương mây
Ngậm ngùi ôi thây hỡi cái thây
Cầu đông độ phương tây Tây độ (8)
Cám nỗi thế gia viên phú hộ
535.Thương nỗi người Phật độ chúng sanh
Loài thú cầm nhiều vật tương tranh
Vọng cầu Phật cứu sanh hồn xác
Thương nhiều nỗi đêm nằm bát ngát
Lo nhiều nơi xao xác chẳng yên
540.Hoạ là trời còn gởi cho Phiên ( 9)
Phật lại độ phải yên mới đặng
Chớ xao lãng tấm tình lội lặn
Nhẹ thời nhờ gánh nặng phải cam
việc ha-ngươn mỗi việc mỗi tham
545.Phật chắt lưỡi khó đam lại đủ
Kẻ lo ăn người thời lo ngủ
Kẻ làm chủ người phủ làm quan
Lại dụng mưu làm quấy làm gian
Đoạt của thế lo toan bất chánh
550.Đường vi thiện sao đành bước tránh.
Một chữ tham bá tánh đều đều
Chốn sông mê mặt nước bập bều
Chữ tham tích đều đều các nước
Thấy đồng bạc kẻ chào người rước
555. Người tay không bước tránh đi xa
Vậy mới rằng ngụ trí ngậm nga
Sao cho kẻ phương xa coi thử
Cầu trời Phật sống nhiều tích trữ
Dễ muốn chi đa tử thiểu sanh (10)
560.Để tiếng đời chư quốc rạng danh
Cũng như thể tượng tranh nay vậy
Thúng úp voi sao trùm mà đậy
Nguyện Phật Trời ngay vạy chứng minh
Ai ngay gian trung nịnh tà tinh
565.Nguyện chứng có âm binh soi xét
Người ngay thảo ai đem lòng ghét
Chư vị ngài soi xét chiếu tri
276- 15
Người khổ nghèo gặp lúc loạn ly
Người quấy phải chiếu tri tội nghiệp
570. Nhiều việc khổ trở tay sao kịp
Chê sắt đá tội nghiệp trời ôi
Ví cũng như con dại mồ côi
Đời phụ phấn dụng vôi thậm khổ
Ai thời cũng có Tiên có tổ
575. Không ai mà lỗ nẻ chun lên
Câm hờn thay Vệ-luật ?vội quên
Thậm trách bấy pháo tên Tào-Tháo (11)
Thiện ác đáo đầu chung hữu báo
Tới đó mới hay nợ áo cơm
580.Nợ áo cơm trả nợ cho trần
Người chẳng biết quân thần nỗi đó
Việc lành dữ thấy rồi dễ khó
Phật ở xa mắt ngó minh tường
Làm ít bài rước khách đưa đường
585.Chơn thơ đạo khó tường mật kế
Dùng dằng kể mấy thu xem thế
Nợ áo cơm vong phế nhiều người
Trong bụng thời khóc ngoài miệng tức cười
Tức cười nỗi cho người niệm Phật
590.Niệm Phật sao sát nhơn hại vật
Phất hơi tanh ngầy ngật lòng buồn
Ngày sau thời cũng có ghe xuồng
Nước lóng đục sầu buồn trong dạ
Thời ly loạn người chung lời chạ
595.Đêm năm canh toạ ngoạ bất an
Gậm hườn hương chức nữ Nam-lang
Lời nói trước phải mang tiếng ỷ
Khuyên bá gia suy tình nghiệm nghĩ
Y cẩm dạ hành ỷ nỗi chi
600.Tiếng âm thầm vận đục thế suy.
Dò thánh đạo tùng chi ngô nguyện
Trước xem đèn sao thời xem truyện
Tri nhơn tri diện bất tri tâm
605.Phải lập lòng trí thiển mưu thâm
Lời trước mắt minh tâm chiếu hậu
Việc còn quên tri tường có lậu
Đặng cho người lo hậu làm ân
Khá tưởng câu thân nản kỳ thân
610.Phải tưởng chữ mẫu nhân mẫu kỷ
276- 16
Nhơ thời có ô long vị thuỷ
Rửa sạch minh lập Kỷ-Trần-Cang
Khổ với nghèo mắc chữ gian nan
Giàu với sang hiển vang trên thế
615.Quốc dụng dân lập kế tùng quyền
Dân vỉ thực lập kế tùng quyền
Chốn dương gian âm phủ mấy phiền
Đồng nhứt lý suy tiền nghiệm hậu
Khó xét nỗi nhị niên kỷ dậu
620.Khó tri ra có hậu có tiền
Giây đứt rồi nối lại sao liền
Cầu trời Phật lời nguyền in trí
Tiền tấn chi hậu tùng như ý
Lòng vọng cầu minh lý tri tân
625.Dục kỳ mưu thọ khổ kỳ thân
Dục kỳ trí tri tân tri cựu
Tiền thất quốc hà vi quốc hựu
Chỉ vi thù yểm cựu nghinh tân
Thậm oán tai nhơn nghĩa vô phân
630.Vi nhân đạo tri tân vấn cựu
Lộ vô hành thiểu nhơn khứ tựu
Hiểm nguy nan vấn cựu tri tân
Da điểm mồi tử giả hườn dân
Mồ vô chủ ẩn thân nan biện
635.Lòng vọng cáo tổ đường ứng hiện
Hiếu tâm tang bất biện tướng tang
Từ Cao-hoàng dĩ hạ vi ban
Tri vỉ đại chế tang bất ý
Văn-công chế phi tình phi lý
640.Thọ-Mai nôm bất ý bất minh
Chẳng phải chê thất sử ngũ kinh
Bất tri lý âm binh bất chứng
Sách nào cũng ngôn từ giáo huấn
Thâm diệu tâm Thánh chứng Phật tường
645.Tại nơi lòng rước khách đưa đường
Tiền bất chánh hậu tường bất luật
Sách thời đại vi nhơn trung trực
Hiếu chí thiên trung trực chí tâm
Sao chẳng lo kế hiểm mưu thâm
650.Nhơn thượng trí minh tâm chê dở.
Ngùi ngùi nghĩ phận mình mắc cỡ
Thiểu văn tài mình dở khoe hay
277- 17
Như mực tàu vẻ thẳng vạy bay
Đứt từ khúc dễ nay sao khổ
655.Ai cũng nhờ quốc vương thuỷ thổ
Nghĩ làm sao kim cổ ở đâu
Người ở đời tri mới nghiệm lâu
Biết chút đỉnh biết đâu cho đủ
Con có cha nhà thời có chủ
660.Không phải mình một lũ quân gian
Mà đem lòng đem dạ dọc ngang
Mà mong phá chùa tan miễu nát
Mà mong hại muôn dân xao xác
Mà đem lòng tờ trát bẩm tâu
665.Nghỉ cho người no ấm nhờ đâu
Xét cạn lẽ con trâu hơn đó
Người sung sướng khỏi lo việc khó
Ăn thời có việc ó thời không
Ăn cành hông nói phách nhiều công
670.Thấy người lành lòng mong thù oán
Miệng nói ơn ơn ngày ơn tháng
Thấy nỗi người ngao ngán cho người
Giàu tiếc của Trời Phật tiếc người
Thấy nỗi thế quên cười nhớ khóc
675.Nhớ dấu tích tiên sanh Quỉ cốc
Phải tạm dùng vị bốc tiên tri
Người làm lành nhiều chỗ ngu si
Nhiều ngu dại nhiều tri sự thế
Thơm hoa cà sớm nhà bán ế
680.Gánh ra đường chờ xế người mua
Việc bán buôn lời nói phải bua
Lời hằng nói bán thua mua đặng
Nói vổ diêu ế chiều gánh nặng
Bán rẻ rề lạt mặn nhẹ vai
685.Kẻ bán chiều người lại bán mai
Tôi gánh lại bán hai mối chỉ
Tàu nhiều người gẫm không làm đĩ
Nam thiểu nhơn làm đĩ thậm đa
Hỏi quan trên cùng lịnh đức cha
690.Ai cai trị sanh ra việc đó
Người nói phải tà hung mắt ngó
Người nói tà quỉ ó người tang
Trách ai rằng lê thứ dọc ngang
Đồng các nước dạ toan hãm hiếp
277- 18
695.Cho nên mới sanh đồi lộn kiếp
Trị nước Nam hãm hiếp người Nam
Trời ngài cho cử chút quan tham
Phật ngài xử việc giam cứu quốc
Tiêu Tàu kinh thơ phế thất
700.Phật xử người tuyệt quốc tùng bang
Qua nước Nam lấn lướt dọc ngang
Việc Nam-việt cư an trả quả
Hai nước ăn trầu thân giày dã
Miệng tanh hôi cho thoả lòng Nam
705.Cho biết Trời trả quả lòng tham
Tiền dục lợi hậu cam sự khổ
Tiền bất hạnh Nhan-hồi nước Lỗ
Hận Thần đồng nước trổ hai sao
Tiền mê ăn mê ngủ chiêm bao
710.Hận tri thức xem sao điểm nguyệt
Noi tiền tích nói thời nói thiệt
Người làm ăn lo việc làm ăn
Xem trong Trời sao mọc lăng xăng
Mọc thưa thớt có căn không loạn
715.Nhơn nhứt thân hữu tình chiếu mạng
Mọc đâu nằm đó chẳng loạn đi
Ngày vặc vặc đêm tỏ chẳng ly
Phần nhựt nguyệt phải đi chí lý
Bấy lâu thể như cờ nước bí
720.Nay Phật Trời khai lý quang minh
Hậu khán tường hết sách hết kinh
Tồn nhứt bổn minh tâm chí lý
Khả lập trí minh tâm nhứt lý
Để hậu lai thiết lý minh tình
725.Khổ nỗi tâm cũng khổ nỗi hình
Đường vinh nhục việc mình mình biết
Nói mừng giận ghét thương chi thiết
Ai nhiếc mình mình nhiếc người ta
Tích hờn lòng Phật dạy thốt ra
730.Ai dạy mình mình dạy người ta
Buồn nhiều nỗi cuồng tâm nói bậy
Ai dạy mình mình dạy người ta
Chẳng phải người cũng chẳng thốt ra
Đời còn những tà ma nhiều lắm
735.Xui ai ăn mà mình chịu đấm
Ham đấm nhiều mỏi nắm hai tay
19
Quần còn lưng gã đó thiệt may
Sợ để lỗ ( 12 ) lấy tay mà bụm
Càng thấy khổ càng ngày túm rụm
740.Tây về Tây người khổ bụm khu (13)
Chớ lấy lâu Phật dạy mà tu
Nay quên Phật dơ khu chó liếm
Thiệt thà sợ mấy người đàng điếm
Thiệt thà mà khỏi chó liếm khu
745.Chỗ non bồng (14) may đặng ngao du
Nơi sơn lãnh (15) chí tu đắc quả
Nay những con trăm đàng đôi ngả
Biết làm sao thong thả con trời
Chớ lên non mua bán cái lời
750.Đừng xuống thấp khi Trời đối sải.
Lòng Trời Phật thiên kim vạn tải
Người làm sao cho phải thời làm
Tu làm sao cho có tiếng đam
Ở làm sao ăn làm cổ tự
755.Thấy nhiều nỗi thế gian chí sự
Cũng nhiều người mạo tư xưng thông
Nước một ao nửa đục nửa trong
20
Chùa ba cửa đóng song hai cửa
Vận bất tề ví muôn xe lửa (16)
760. Người làm ơn xúm lại chữa dùm
Có đâu người làm việc tung bùng
Lửa đương cháy thêm đùng lửa nữa
Bụng không nghén dạ mang như chữa
Người ít lời giận sửa thêm dài
765.Phải có tài ra mặt có tài
Tài tranh thực hại hoài thiên hạ
Chết không chết sống mà gây họa
Khôn thời khôn thiên hạ kính nhường
Bỏ đuôi đầu gây oán giữa đường
770.Ngô lâm hại mới từng trong đục
Loài nghịch bạo khó bề lánh tục
Vi nhơn nan thọ nhục nan cầu (17)
Biết no neo bớt thảm bớt sầu
Ơn cao rộng đỡ đầu bốn lạy
775. Sông nằm xuôi khúc ngay khúc vạy
Bàn bá gia đều lạy mười hai
Phải vọng cầu Phật giáng chiều mai
778. Chúc Thánh thọ Như lai bồ tát
CHÚ THÍCH
___
(2). U Lệ: U: U Vương, vị vua thứ 12 của nhà Châu, lên ngôi năm 781 trước TL. Lệ: Lệ Vương, vị vua thứ 10 của nhà Châu, năm 878 trước TL. Đây là hai vị vua tối tăm, độc ác, bạo ngược của nhà Châu, giống như vua Kiệt nhà Hạ, vua Trụ nhà Thương.(3). mưu vệ tử tôn: lập mưu này kế nọ bảo vệ con cháu, cho giòng họ mãi mãi vin h hoa phú quý.
(4).Sang: cây, gỗ. săng cỏ là cây và cỏ.
(5). kím cang hay kim cương: là kim loại cứng, là loài đá quý rất cứng và chiếu ánh sáng. Kim cương ở đây là nói kinh Kim Cang của Phật, Gậy kim cang là nói nương theo Phật, chống thiền trượng làm thầy tu, làm ông đạo.
(6). đường mai: đường trồng hoa mai, cây mai ( đường mai , ngõ trúc)
(7). Tây độ: Tây phương cực lạc hoặc xứ Ân Độ ( Tây du ký)
(8). Điểu tích: dấu chim.
(9). Phiên: giặc ở cõi ngoài. Người Trung Quốc gọi Mông Cổ, Kim, Hung Nô là giặc Phiên. Các vị đạo sĩ Bửu Hương gọi Pháp là Phiên bang, giặc Phiên.
(10).đa tử thiểu sanh: sống it, chết nhiều.
(11).Tào Tháo: thừa tướng nhà Hán nổi danh gian ác, Lưu Bị, Quan Công, Trương Phi nổi lên chống Tào Tháo.
(12). Để lỗ hay ở lỗ : ở truồng ( ăn l.ông ở lỗ.
(13). Khu: cái đít, cái mông.
(14). Non Bồng: Bồng lai, Phương Trương là cõi tiên ( non Bồng nước Nhược)
(15). Sơn lãnh: nơi núi non.
(16). Kinh Pháp Hoa, Phẩm Thí dụ thứ ba nói về ba xe và Nhà lửa. Ba xe là xe dê, xe nai và xe trâu, dụ cho tam thừa giáo. Phẩm này kể rằng ông trưởng giả dùng phương tiện kéo các con ra khỏi nhà lửa, và hứa rằng sẽ cho xe dê, xe nai và xe trâu là phương tiện cứu đời.
(17). Vi nhơn nan: làm người rất khó. Thọ nhục nan cầu: Đã bị nhục thì khó mà van xin.
No comments:
Post a Comment