KIM CỔ KỲ QUAN IXKIỂNG TIÊN
ĐOẠN III
tr.278-282; cột 20-28
tr.278- 20
780. Nực cười thay đứa dại chê khôn
Phật thánh nhu ( nho) đồng đẳng nhứt môn (1)
Tôi không phải chê khôn cười dại
E hậu nhựt nhiều người tồi bại
Chẳng phải người ở ngoại càn khôn
785.Việc làm lành chớ khá bôn chôn
Thời hậu nhựt đắc tri khôn cấn
Hữu sắc linh Ngọc-hoàng phát ấn
Thừa truyền giáo đạo tấn chư bang
Rán dồi lòng hai chữ Bảo-an
790.Tâm xuất tự phò bang giáo thế (2)
Tài xuất sắc vẹn toàn mưu kế
Pháp xuất thân độ thế cứu dân
Phật trời hờn phi nghĩa phi ân
Phật Trời ghét phi nhân nghịch đạo
795.Thường bả nhất tâm hành đạo (3)
Sách dạy người nghịch bạo dọc ngang
Viên đối ngữ tâm cách thiên san (4)
Cám thương nỗi nhơn gian đa dạ
Mãng thiển chí thâm nhon khổ hạ
800.Mảng thân chí thiển họa phi tiêu
Lập nguy tiền tại xứ Bạc liêu
Sát Nam địa Tàu tiêu mới đáng
Khiến nhiều việc bất bình ngao ngán
Thế tịnh bình kết án đa đoan
805.Nên muôn dân kẻ dọc người ngang
Cũng vì bởi Tàu man khuấy rối
Y cẩm dạ hành đường phản đối
Khác đồ y phục khuấy rối dân
Thượng bất chánh hạ tắc lọan phân
810. Khiến nhiều nỗi muôn dân xao xác
Người Nam Việt ở ăn coi khác
Bối ngã ba Rạch các thiêu gì
tr.279- 21
Ai trị dân xao xác biên thuỳ
Đường đạo tặc bất tùy quan chánh
815.Sao chẳng dạy việc lành bá tánh
Dân tùng quan quan chánh tùng dân (5)
Xem việc đời thấy đó khó phân
Việc nhà nước phải cân tội phước
Nhơn vi chánh vi quân tử (6)
820.Nhơn vi tà tội trước sa mê
Có nói ra như việc cẩu kê (7)
Bằng không tỏ u mê dạ tớ
Nhìn trào quốc có ngày thớ thớ
Đoái sông mê dạ tớ hồ nghi
825.Tự nhiên nhiên địa bất tương khuy
Xem trần thế bất nghi thiên địa
Kiểng đồng nay múi ngoài Thị Rịa
Đất Biên-hòa thiên địa Tây-An
Quân thần cang vi phụ tử cang
830.Phu thê thuận an bang đạo vị
Tam cang thuận nước nhà an trị
Tam cang nghịch đạo vị bất minh
Để lời rằng tiền sách hậu kinh
Thánh nhơn ký minh tâm huấn dụ (8)
835.Chữ trị gia bất dụng nịnh phu
Đời khổ đời giáo dụ vô thần
Câu trị quốc bất dụng nịnh thần
Vong kinh sử tranh phần quân tử
Hòn Ngả-bác có đồn trí cử
840.Hai bên vàm tìch trử binh lương
Ba mũi đồn ngăn cửa thiền vương
Hậu tích túc binh lương thiềng nội
Hậu tài pháp gia tăng thập bội
Hữu công tắc thưởng hữu tội tắc trừng
845.Vui non sông mé biển chân rừng
Mua nhơn gội ngọc thuần chí cả
Xót những thuở sông mê trả quả
Phải nhớ đường giày giả tuyết sương
Phải biết ơn phụ mẩu quốc vương
850.Phải nhớ chữ tào khương phu phụ.
Lập giáo đạo ân hành công vụ
Lập quốc gia phu phụ đoàn viên
Phụ tử đồng thượng tịch bình yên
Hiệp nam nữ cảnh Tiên lai chiếm
279-22
855.Kẻ đàng điếm nay thời thấy hiếm
Người làm lành nay kiếm khó âu
Một mai dầu cơ nghiệp tạo thâu
Đầu nịnh tặc sông sâu trôi vịnh
Các mối việc làm gay lục tỉnh
860.Cũng như cây đủng đỉnh trái buồng
Nghe mối nào thôi cũng luồng xuồng
Nghịch kỳ lý trước buồng trên ngọn
Tu âm tự phải tua sửa dọn
Tu tại gia tu trọn không tu
865.Thượng bất chánh hạ loạn tắc ngu
Khuyên thượng trí cuồng phi miễn chấp
Lời nói dại không ngăn không nắp
Dưới nằm chiếu trên mới đắp mùng
Tôi nói ngay nhiều việc tầm khùng
870.Khuyên thượng trí anh hùng chế độ
Giàu phú túc xưng vi bá hộ
Nghèo cù bơ giả ngộ mà cười
Đất Nam-vang sau thấy ít người
Hạt Châu-đốc ít cười nhiều khóc
875.Tần ở đất Tháp mười về gốc
Cuộc Trời xui sự tất nan phân (9).
Miễn là cho đồ sộ muôn dân
Nơi nơi nghĩa nhơn ân quân chánh (10)
Chữ hiển vang gội nhuần bá tánh
880.Lập hậu bang hữu Thánh hữu Thần
Đất Nam-kỳ hậu Hớn tiền Tần
Trời khiến lại tiền Tần hậu Hớn
Vái Trời Phật định phần nhỏ lớn
Cho muôn dân hậu Hớn trung thần
885.Tâm bất trung Phật chẳng định phần
Cao-miên thiệt nhiều lần cay đắng
Ai làm sao trốn Trời khỏi nắng
Người làm sao khỏi đắng khỏi cay
Nhạn lạc bầy vượn nọ lìa cây
890.Không xét vạy xét ngay khó ở
Đêm nằm thắm dạ người mắc cỡ
Ngày nói năng cho đỡ khi khôn
Noi tâm trào cà khất một môn
Nay gẫm lại ai khôn ai dại
895. Ăn cơm mắm thấm lòng ngoài ngại
Nghỉ khi khôn khi dại dại hơn
280- 23
Khó nghỉ đời người giả người chơn
Khó biết đặng người chơn người giả
Ăn lớn miếng khó bề nuốt nhả
900.Nói cà vay hai ngả vào ra.
Làm sao cho khỏi chốn Diêm-la
Đường tội phước chia ba mối đạo
Tưởng ái quốc cơ đồ sáng tạo
Nào hay đâu cơ đạo hân hoan
905.Lại xưng rằng hùng cứ nhứt phang (phương)
Giốc chiếm đoạt Tây-an đại đế
Bạo phát bạo tàn vô mưu kế
Thâm thâm chi diệu thế khá hơn
Mặc thế tình kẻ bạc người ơn
910.Loài phi nghĩa sao hơn đạo vị
Cao nhơn tất hữu cao nhơn trị
Đệ tử tầm sư vị thế đoan
Có chữ sư tầm đệ tử nan
Sao rằng gọi dị đoan phong khởi
915.Tội dương gian nay là tội gởi
Mình trách mình chớ bởi trách ai
Mé biển ngoài đáy đóng lai rai
Rọ hàng khơi chiều mai ngó thấy
Qua ngày sau của rơi chẳng lấy
920.Hậu thiên đô ngó thấy nhiều nhà
Thấy mù u rụng đặt góc trà
Đồng Cần lố cửa nhà sung túc
Đường xe ngưa vầy vui mấy lúc
Dưới sông thời sung túc tàu ghe
925.Nói phong thần ít kẻ âu nghe
Khuyên người khá chẻ tre nghe lóng
Ngày sau thời không chiêng không trống
Lập bình an tiên thống mất ngôi
Người nặng chưn nặng dạ thương ôi
930.Làm nặng mặt gẫm thôi khó dạy
Nói lua lá nhiều người bụng vạy
Miệng chưởi thề nói bậy khó nghe
Ngày sau đồng vắng tiếng lặng the
May thời ít tiếng nghe điếc mũi
935.Mối đạo này một may một rủi
Tưởng Phật Trời nghĩ tủi cuộc đời
Một ngày coi khác thế khác thời
Khác ăn nói khác thời y phục
280- 24
Nhứt bá thiên biến vi tứ lục
940.Thập bát dương qui phục nhứt đoan
Nhiều người sanh dạ cẩu lòng lang
Nên Trời khiến bất an chư quốc
Cuộc ở đời nhiều người nói xấc
Trải qua đời cà khất khua môi
945.Vọng bàn linh (11) không có một tôi
Mười hai tháng gẫm thôi không ngó
Kẻ thịt trâu người lại thịt chó
Rượu ba mang nói ó vang đầu
Chớ thấy ai tưởng Phật vọng cầu
950.Mong làm dữ dập đầu nằm vạ.
Uống ba chén gậy nên việc lạ
Ít người nào đặng dạ chánh minh
Uống rượu thời nói sách nói kinh
Uống rượu vào làm thinh mà ngủ
955.Biết làm sao nói đời cho đủ
Người lo bề ăn ngủ khó phân
Hậu vi quan tiền cựu vi dân
Thiên tính vỉ ngĩỉa nhân như thử
Tửu trung bất ngữ chơn quân tử (12)
960.Sách hằng ghi Hứa-sử chơn tu
Tài thượng phân minh đại trượng phu
Người chí cả thôn phu thì cực
Đắng nhứt nhựt tri bá nhứt nhựt
Người lại bì sướng cực một đời
965.Đắng nhứt thời tri bá nhứt thời
Biết làm vậy ở đời mới sợ
Gặp hội khổ giúp nhau tư trợ
Gặp hội giàu bưng bợ a dua
Đừng đem lòng chê ngọt khen chua
970.Chớ đem dạ tranh đua việc thế
Xao xuyến mấy năm người vong phế
Ít ai lo sự thế khó khăn
Có chữ rằng tùng thiện như đăng (13)
Câu tùng ác như băng khổ giả
975.Thiên địa tuần hườn thâm chí cả
Châu nhi phục thuỷ khả hườn hương
Chớ noi theo Bí Trọng nhà Thương
Đừng học thói Vu-Hồn nương quỉ
Trụ lộng tình sa mê Đắc-kỷ
980.Ái quần yêu sát tỷ oan hồn
281- 25
Nước trong xanh lóng để một bồn
Đồ cặn cáo bất tồn sút sạch
Vàm Hòn đất an cư gia trạch
Hậu hưng ban chật rạch Cái dầu
985.Sông ở đâu có lộ có cầu
Người tu phải dập đầu cầu Phật
Đời nầy nghĩ đa mang nhiều tật
Nghĩ mà coi nhơn vật đồng ban
Thân của ai nấy giữ vẹn toàn
990.Xét sự thế xiêu càng quấy phải
Phải giả dại qua miền qua giải
Chức ông Thầy không phải một ai
Tôi nói chiều chờ thuở tối mai
Đường tội nghiệp về ai nấy chịu
995.Thọ ông Thầy phải lo phải liệu
Mặc thời bán để chịu thời đừng
Thú nhiều con Ông cũng không chừng
Lạt để mặn tiêu gừng để ngọt
Tồn Hà-Tiên sau còn Cần-vọt
1000.Ăn nhiều đường quá ngọt khó ăn.
Thấy sự đời nhiều kẻ lăng xăng
Một trách (14) kiểm súm ăn cho hết
Đắng cũng ruột ruột đau thời chết
Ngọt người dưng ngọt hết mà còn
1005.Ở đất đồng không phải Sàigòn
Mà buộc điếm đem lòng lấy của
Có người đi chó bên mới sủa
Có chỉ đường biết của để đâu
Chỉ có đường biết của để đâu
1010.Bắt nhện hùm thả lưới bủa câu
Giăng trước mặt thấy đâu chỉ mảnh
Lòng những mảng không lo việc rảnh
Đặt một vè Cao-lãnh coi chơi
Kể từ tôi vu hí thảnh thơi
1015.Xem Cao-lãnh nhiều nơi cười nói
Miễn tôi đói xin người khỏi đói
Mấy ai từng cơm gói cười đời
Nói nước nam vô Phật vô Trời
Thương muôn dân thị thiềng miệng lẹ
1020.Khi Phật Trời chửi mẹ chửi cha
Nói tôi thời mắc ngãi mắc ma
Mặc thế sự cơm ta ta độ
281-26
Dầu cô bác hiển vinh phú hộ
Cô bác ăn không độ bữa nào
1025.Nói làm chi lớn tiếng ồ ào
E hậu nhựt té nhào xuống trịnh
Đường lao khổ tôi mang thậm bịnh
Xin anh em tâm định làm ăn
Lâm cơ hàn phải chịu khó khăn
1030.Quả báo quả thủ căn lo hậu
Đừng ngó thấy cơ mưu dỉ lậu
Mà lộng ngôn nhiếc cậu mỏi lòng
Xài xí chi một cuộc đất đồng
Ngao ngán bấy tấm lòng không ép
1035.Hồi sung gánh muốn làm nhưng kép
Nát gánh rồi miệng chép chê bầu
Cơn xào chiên ít kẻ ưu sầu
Chảo nước lạnh lắc đầu ngơ mặt
Gẫm sự thế ở ăn quá ngặt
1040.Sợ trước mặt trỏ cặc sau lưng
Thấy nỗi đời tôi dửng dừng dưng
Mắt ngó Trời dậm chưng không thấu
Đây đói rách thời đây chịu xấu
Đó no lòng lua láo nhiếc ai
1045.Nghĩ cho ai cũng có lỗ tai
Xét cạn lẽ cơm ai nấy độ
Nẻo tróng lỏng cũng như bờ lộ
Ai ép người chê độ bất linh
Thấy cuộc đời cũng muốn làm thinh
1050.Tức ấm ách trung tinh để tiếng.
Đau đớn nỗi vận còn nguy biến
Thẹn thùa thay mang tiếng danh ô
Lo cựu thù chẳng soạn cơm khô
Trổ mối đạo Gia-tô thời đại
1055.Chốn thú dữ lăng xăng khó nói
Rừng gia chen chúc đói không hay
Mặc thế tình ai cũng hai tay
Cũng chẳng phải ai may miệng lại
Hai lỗ tai nghe đều khôn dại
1060.Người làm dại mắc lại người khôn
Thời bất bình nên phải lòn trôn
Khó biết nỗi người khôn lạy dại
Thờ bá tánh đủ mười hai hạy
Mặc ý ai nghe dạy thời nghe
282-27
1065.Ăn vặt chi chua chát đắng the
Miệng niệm Phật ăn nghe cũng ngọt
Lưới Phật Trời tuy thưa chẳng lọt
Người không lòng cúng ngọt mà thúi
Nói dưới biển xét cao như núi
1070.Người có lòng ăn thúi mà thơm
Mặc thế tình cay đắng quảy đơm
Người không lòng cúng thơm mà thúi
Lòng Phật Trời như non trên núi
Phật dụng lòng bất thúi bất thơm
1075.Của hạ trần lòng tưởng quảy đơm
Phật bất thực cá cơm trần thế
Lòng dụng tuế tăng thiên tuế
Nhơn dụng nhơn lập kế vi bang
Nói nghe không tiếng đó bất an
1080.Thấy nhiều nỗi nhơn gian khổ ngữ
Phật Ngài ra nhiều đường Phật thử
Nhơn đa ngôn đa ngữ đa vong
Lòng có lòng xét lại lòng không
Mê nói chuyện mênh mông quên hết
1085.Ngày xuân kêu rằng ngày tết
Dựng cây nêu biết hết phép chi
Việc đó thời ngày trước ai nghi
Tôi xét lại một khi không biết
Lễ ngươn đáng lập xuân chí tiết
1090.Đời chuyển luân khó biết bao nhiêu
Khá làm lành noi thuở Thuấn Nghiêu
Sau lập lại Bạc-liêu hết muối
Sau có nổi năm mười hòn núi
Đem lộn về muối núi Hà-tiên
1095.Phép Phật Trời nhiều kẻ chẳng kiêng
Thấy nhiều nỗi sầu riêng nhựt nguyệt
Đời thay đổi sớm còn tối biệt
Cám thương vì nhựt nguyệt phân ly
Đường tử sanh trần thế bất tri
1100. Chỉ cõi thọ nhiều khi rằng quấy.
Chúc thánh thọ vô cương không thấy
Từ ngươn niên chầy bấy lại đây
Thương Phật Trời nhiều việc thiệt hay
Việc phép tắc người ngay khó thấy
282-28
1105.Tàu sao biết dụng rơm làm giấy
Đất Nam-kỳ cày cấy chai lưng
Đọa mấy đời mấy kiếp cũng ưng
Khi phép giáo tấn hưng Hương-Bửu
Tích thiện gia bảo an linh cửu
1110.Vi nhơn nan tri sửu hưởng vinh
Vọng đường trào hai chữ khương ninh
Nguyện Hớn thất trung tinh kế hậu.
___
(2 ).Tâm xuất tự phò bang giáo thế : Lòng muốn giúp nước cứu đời.
(3). Thường bả nhất tâm hành đạo: Thường quyết một lòng hành đạo.
(4).Viên đối ngữ tâm cách thiên san : con vượn có thể nói với nhau qua ngàn dặm.
(5). Dân tùng quan quan chánh tùng dân: Dân theo quan, quan chính đáng thì phải theo dân.
(6).Nhơn vi chánh vi quân tử /.Nhơn vi tà tội trước sa mê: Người chánh đáng là người quân tử, kẻ theo tà là kẻ mang tội si mê.
(7). Cẩu kê: chó gà.
(8),huấn dụ: cũng như dụ giảng, nghĩa là giảng giải, răn dạy, khuyên bảo.
(9). sự tất nan phân: công việc phức tạp khó nhân xét, phân xử.
(10).nghĩa nhơn ân quân chánh : Người có nhân nghĩa thì biết ơn các vị vua chân chánh.
(11).bàn linh: bàn thờ người chết.
(12). Tửu trung bất ngữ chơn quân tử : Trong khi uống rượu mà không nói năng gì là người quân tử.
(13).tùng thiện như đăng / tùng ác như băng: Làm thiện thì sáng như đèn, làm ác thì lạnh như băng.
(14). Trách: cái nồi đất. Một trách là một nồi. Không rõ kiểm súm là gì.
No comments:
Post a Comment